ΥΠΟΓΕΙΑ ΑΘΗΝΑ: ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΜΥΘΟΛΟΓΙΑΣ

«Δεν υπάρχει πόλη που να θέλει να απολαμβάνει τη ζωή και να αποφεύγει τα βάσανα περισσότερο από την Ευσαπία. Για να είναι μάλιστα το πέρασμα από τη ζωή στο θάνατο λιγότερο απότομο, οι κάτοικοι έκτισαν ένα κανονικό αντίγραφο της πόλης τους κάτω από τη γη». Ίταλο Καλβίνο

«Η νεομυθολογία δεν είναι τα διαδεδομένα ψέματα. Η νεομυθολογία είναι φαινόμενο στη ροή της πληροφορίας, που περιέχει, μεταξύ πολλών άλλων, και διαδεδομένα ψέματα, αλλά ακόμη πιο πολλές –παραλλαγμένες ή μεταλλαγμένες- αληθινές ιστορίες. (Μια αληθινή κατάσταση μπορεί να λάβει διαστάσεις νεομυθολογίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι αληθινή η κατάσταση)». Παντελής Γιαννουλάκης



ΚΑΘΟΔΟΣ
Κατάδυση στον υπόγειο κόσμο της Αθήνας σημαίνει κατάδυση στη σκοτεινή της πλευρά, στο υποσυνείδητό της. Σημαίνει κατάδυση στους φόβους, στις ανασφάλειες και τις αμφιβολίες της, στην άβυσσο των δοξασιών, των θρύλων και των δεισιδαιμονιών, στην άβυσσο του αρχέγονου τρόμου, ενός τρόμου που καλύφθηκε στο πέρασμα του χρόνου με τόνους μπετόν, πέτρας και χώματος, λωρίδες ασφάλτου και θόρυβο.
Η νεομυθολογία της υπόγειας Αθήνας. Μάλλον δεν χρειάζεται να είναι κανείς «ειδικός» στα θέματα του μυστηρίου για να την γνωρίζει. Ο καθένας πλέον το έχει ακούσει. Άλλωστε είναι ένα ζήτημα που κατάφερε να γίνει πρωτοσέλιδο ακόμη και στην εφημερίδα Espresso (12 & 13/12/2000). Το υπέδαφος της πρωτεύουσας είναι γεμάτο από υπόγειες στοές. Αυτές συνδέονται μεταξύ τους και συνδέουν τις πιο απομακρυσμένες περιοχές της πόλης, ενώ ποιος ξέρει και τι μπορεί να συμβαίνει τα βράδια σε ορισμένες από αυτές. Η ιστορία έχει ως εξής. Ξεκινάς το ταξίδι σου από κάποια από τις «γνωστές εισόδους» του κέντρου της πόλης. Από τα υπόγεια της Βουλής στο Σύνταγμα, την εκκλησία της Αγίας Δυνάμεως δίπλα στο Υπουργείο Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως, την Ρώσικη Εκκλησία στην οδό Φιλελλήνων ή το κτίριο της οδού Ακαδημίας 58a με τον θρυλικό και απομακρυσμένο πλέον υπέρθυρο δράκο. Από εκεί συνεχίζεις το δρόμο και ανάλογα με την πορεία που θα ακολουθήσεις μπορείς να βγεις στους Αγίους Ισιδώρους στον λόφο του Λυκαβηττού, ή στις υπόγειες στοές κάτω από την Ακρόπολη όπου υπάρχει άλλωστε και ο «πραγματικός» μυστικός Παρθενώνας. Αν προχωρήσεις για ώρα μέσα στις σκοτεινές στοές μπορείς να φτάσεις ως το μοναστήρι της Καισαριανής στον Υμηττό, ή φυσικά στην σπηλιά «του Νταβέλη» στην Πεντέλη περνώντας και κάτω από το σπίτι της Δουκίσσης της Πλακεντίας.
Σύμφωνοι λοιπόν, όλοι φαίνεται πως έχουν ακούσει τις σχετικές ιστορίες, ή έστω τις πιο γνωστές απ’ αυτές, όμως πόσοι στ’ αλήθεια έχουν πράγματι προσπαθήσει έστω, να εισέλθουν σε κάποια από τις στοές για να εξετάσουν το θέμα; Πόσοι απ’ αυτούς έχουν στη συνέχεια ακολουθήσει τις περίφημες αυτές διαδρομές και έχουν διαπιστώσει με τα μάτια τους την αλήθεια;
Δυστυχώς οι απαντήσεις, για όσους αγαπούν τα μυστήρια, είναι μάλλον απογοητευτικές. Ελάχιστοι έχουν επιχειρήσει να μπουν σε κάποια από τις εισόδους των στοών, ξεπερνώντας το φόβο τους για το σκοτάδι και το άγνωστο που αυτές συμβολίζουν, καθώς κανείς δεν γνωρίζει τι είναι πιθανόν να συναντήσει στον υπόγειο αυτό κόσμο. Αλλά και για αυτούς τους λίγους, τους περισσότερο παράτολμους, που κάποτε μπορεί να το επιχείρησαν, το τέλος δεν ήταν αυτό που είχαν ονειρευτεί. Το υπόγειο ταξίδι συνήθως δεν προχωρά περισσότερο από μερικά μέτρα και οι στοές φαίνεται να μην οδηγούν πουθενά αλλού. Όταν, λοιπόν, οι περισσότερες είσοδοι της Υπόγειας Αθήνας έχουν ερμητικά σφραγιστεί και κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να ανοίξει δύο - τρεις καινούργιες, αρκούμαστε στη Φαντασία μας για να εξερευνήσουμε στοές και λαγούμια. Κυρίες, κύριοι, καλωσήρθατε στην «Κλειδωμένη Υπόγεια Αθήνα».
Ωραία ως εδώ. Οι σκεπτικιστές μπορούν να χαμογελάσουν και τρίβοντας τα χέρια από ικανοποίηση να πουν: «Αν δεν υπάρχουν χειροπιαστές αποδείξεις, τότε δεν υπάρχει κανένα ζήτημα. Φαίνεται πως πρόκειται απλά για ένα θέμα που ξεκίνησε από φήμες και συνεχίστηκε παίρνοντας διαστάσεις νεομυθολογίας». Μια στιγμή όμως, είπαμε πως: «Μια αληθινή κατάσταση μπορεί να λάβει διαστάσεις νεομυθολογίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι αληθινή η κατάσταση». Ακόμη κι αν δεν υπάρχουν (ή τουλάχιστον δεν τις γνωρίζουμε) ατράνταχτες αποδείξεις για την ύπαρξη στοών από ανθρώπους που έχουν περπατήσει σε αυτές ή από υπόγειους χάρτες που περιγράφουν με ακρίβεια τις διαδρομές, υπάρχουν, ωστόσο, στοιχεία που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.
Για τον ερασιτέχνη κυνηγό μυστηρίων, κάθε συλλογισμός μπορεί να πυροδοτήσει διαδοχικές διανοητικές εκρήξεις. Μία ερώτηση, ένας συνειρμός μπορούν να αποτελέσουν το κλειδί. Όταν τα κλειδιά για την Υπόγεια Αθήνα έχουν χαθεί ή σαπίζουν σε σφηνωμένα συρτάρια, μόνο μέσο εξερεύνησης είναι οι υπάρχουσες πληροφορίες, η Φαντασία και διάθεση συλλογιστική. Μπορεί κάτι να μας ξέφυγε…
Ανοίγουμε τον χάρτη της Αθήνας και προσπαθούμε να παρατηρήσουμε. Γραμμές, σχέδια, τετραγωνάκια, χρώματα, γράμματα. Αγγίζουμε τον χάρτη, μα το μόνο που νιώθουμε είναι το χαρτί, μία επιφάνεια τίποτα περισσότερο. Κάτω από το χαρτί με τα σχεδιάκια δεν υπάρχει τίποτα, κανένα βάθος. Κάτι ξένο απλώνεται κάτω και πέρα από το χάρτη. Ο Χάρτης δεν είναι η Αθήνα. Το μάτι μας πέφτει στην Ακρόπολη και το αφήνουμε να περιπλανηθεί στους δρόμους γύρω της, όπως το μάτι του δορυφόρου. Εστιάζουμε όπου μας κάνει εντύπωση, ψάχνουμε για άγνωστα μέρη, τοποθεσίες πάνω στον χάρτη που δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ, παράξενα ονόματα, η φαντασία μας οργιάζει. Και τα ερωτήματά μας παραμένουν αναπάντητα. Αχαρτογράφητα. Ο χάρτης είναι ελλιπής. Απουσιάζουν τα υπόγειά του, θριαμβεύουν οι ταράτσες του. Ο δορυφόρος ερωτοτροπεί με την επιφάνεια, με το πρόσωπο, δεν ενδιαφέρεται για τα μύχια. Το μόνο που μπορούμε, είναι λάθρα να υποθέτουμε και λάθρα να φανταζόμαστε. Η Υπόγεια Αθήνα κρύβει τα Μυστικά της. Χρειαζόμαστε άλλη όραση για να τα εξερευνήσουμε.

Ο ΝΤΑΒΕΛΗΣ, Ο ΤΡΕΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ
Το νερό της βροχής αλλά και ανθρώπινα χέρια κατέσκαψαν τα βουνά γύρω από την Αθήνα. Λατομεία, ορυχεία, λατρευτικές σπηλιές χρωστούν στον άνθρωπο τη διαμόρφωσή τους. Ληστές, επαναστάτες, μοναχοί, βοσκοί, στρατός έχουν χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τους πέτρινους όγκους που περικυκλώνουν την Αθήνα. Το πιο φημισμένο βουνό της Αθήνας στο πεδίο των παράξενων μελετών είναι η πολυσυζητημένη Πεντέλη. Στην αρχαιότητα τροφοδοτούσε τους Αθηναίους με το περίφημο πεντελικό μάρμαρο από το οποίο είναι κατασκευασμένος και ο Παρθενώνας. Αιώνες μετά η σπηλιά των Αμώμων που βρίσκεται στο βουνό και κάποτε αποτελούσε λατρευτικό και ασκητικό χώρο, όπως μαρτυρούν και τα μικρά εκκλησάκια που στέκουν στην είσοδό της, συνδέεται με καθοριστικό τρόπο με τον φοβερό λήσταρχο Νταβέλη και έκτοτε γίνεται γνωστή με το όνομα «Σπηλιά του Νταβέλη». Η λαϊκή φαντασία ήθελε τον Νταβέλη να μπαινοβγαίνει απαρατήρητος στην πόλη των Αθηνών χρησιμοποιώντας ένα εκτεταμένο δίκτυο στοών που με κομβικό σημείο την Πεντέλη οδηγούσε σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, ενώ επέτρεπε και την διαφυγή σε μακρινά σημεία εκτός της πόλης. Μία από αυτές τις στοές μάλιστα υποτίθεται πως οδηγούσε στα υπόγεια της θερινής έπαυλης της Δούκισσας της Πλακεντίας στην Πεντέλη. Η αλληλεπίδραση φαντασίας και πραγματικότητας στο τρίπτυχο Πεντέλη- Νταβέλης- Δούκισσα της Πλακεντίας, με εξαιρετικά γόνιμο τρόπο μας έδωσε τον πιο συναρπαστικό σύγχρονο θρύλο των Αθηνών.
Το ενδιαφέρον για τα μυστήρια της Πεντέλης αναζωπυρώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και τις αρχές του ’80, όταν ξεκίνησαν τα θρυλικά στρατιωτικά έργα που έλαβαν χώρα στην περιοχή της σπηλιάς με άκρα τότε μυστικότητα. Οι θεωρίες συνωμοσίας της εποχής μιλούσαν για δημιουργία υπογείων αποθηκών πυρηνικών και για επαφές με εξωγήινους. Μια άλλη θεωρία ήθελε μεγάλες ποσότητες λατύπης από το βουνό να ταξιδεύει για ύποπτους λόγους στην Αμερική. Τα μυστηριώδη μέχρι και σήμερα έργα σταμάτησαν στις αρχές περίπου της δεκαετίας του ’90, όταν η περιοχή εγκαταλείφθηκε μ’ έναν μάλλον βιαστικό και ακατανόητο τρόπο. Τα ίχνη που άφησαν αυτά τα έργα στο χώρο είναι κάτι παραπάνω από εμφανή. Αινιγματικές και σχεδόν κωμικές δυο στοές στέκουν εκατέρωθεν της σπηλιάς των Αμώμων. Μοιάζουν σαν ο στρατός να προσπαθούσε να προσεγγίσει την σπηλιά από …τα πλάγια. Πολλές θεωρίες έχουν αναφερθεί για τη χρησιμότητα αλλά και την παραδοξότητα των ημιτελών, όπως φαίνεται, αυτών έργων. Το σίγουρο είναι ότι κάποτε υπήρξε ενδιαφέρον, ο στρατός προσπάθησε να ανοίξει σήραγγες. Να υποθέσουμε ότι το μετάνιωσε στην πορεία ή ότι ευοδώθηκαν άλλα έργα που εξυπηρετούσαν καλύτερα τα όποια συμφέροντα; Αχ, Πεντέλη! Με τόσο κόσμο μαζεμένο εκεί πάνω τα ραντάρ έπιαναν παράσιτα.
Η μόνη είσοδος στοάς που υπάρχει ανοικτή σήμερα εντός της σπηλιάς, δεν οδηγεί παρά μερικά μέτρα πιο βαθιά σε μια υπόγεια μικρή λίμνη. Μόνο υποθέσεις μπορούμε πλέον να κάνουμε για την πιθανή ύπαρξη και άλλων στοών πριν την έναρξη των έργων. Από το βουνό βέβαια δεν εξαλείφθηκαν τα παράξενα φαινόμενα, με υπόκωφους μηχανικούς θορύβους, θεάσεις αγνώστων όντων και παρεμβολές σε μηχανήματα να συνεχίζονται μέχρι και σήμερα. Φαντάζει πάντως παράλογο ο ελληνικός στρατός ή όποιες δυνάμεις εκμεταλλεύονταν με κάποιο τρόπο το πεντελικό όρος να έπαψαν ξαφνικά να ενδιαφέρονται για αυτό. Η Αθήνα χρειάζεται αεράμυνα, χρειάζεται καταφύγια και χρειάζεται υπόγειες βάσεις. Στοιχειώδης στρατηγική προετοιμασίας πολέμου. «Αν θέλεις ειρήνη, προετοίμαζε τα βουνά σου…» Η κοινή λογική προστάζει ότι αν οι ιθύνοντες, έπαψαν να ασχολούνται με την Πεντέλη, δεν είναι γιατί έχασαν το ενδιαφέρον τους, αλλά γιατί έστρεψαν την προσοχή τους αλλού. Κάπου εδώ, ξεκίνησαν να ακούγονται ιστορίες για τον Υμηττό. Ο Υμηττός ή αλλιώς Τρελός (!) βρίθει από τρύπες και ανοίγματα με μαρτυρίες για ανθρώπους που χάθηκαν για πάντα στα βάθη του. Φημολογείται ότι οι στρατιωτικές εγκαταστάσεις δεν είχαν παρά να εκμεταλλευτούν τις ήδη υπάρχουσες διόδους. Άλλες μαρτυρίες μιλούν για θεάσεις UFO, παράξενων φώτων ή ακόμη και πλασμάτων. Είναι γεγονός πάντως ότι απαγορεύεται η παραμονή στον Υμηττό μετά τη δύση του ηλίου.



Ο Υμηττός θεωρείται θετικός πόλος σε ένα παράξενο κύκλωμα που περιζώνει την Αθήνα. Αντίθετα, αρνητικός πόλος θεωρείται η Πεντέλη και εξισορροπιστής ο χαρακτηριστικότερος λόφος των Αθηνών: Ο Λυκαβηττός. Στο κέντρο της Αθήνας, στέκει πράσινος ακόμα και φυλάει τα μυστικά του. Κλειδαμπαρωμένες είσοδοι προς το εσωτερικό του, εκκλησάκια κτισμένα πάνω στον βράχο και πάνω από στοές, ημιτελή έργα και άφαντες στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Το 1885 ο ρομαντικός κλασικιστής αρχιτέκτονας Ερνέστος Τσίλερ ατενίζει τον Λυκαβηττό, επιθυμεί να τον ονομάσει «Αερικόν Θεραπευτήριον» και ονειρεύεται κήπους ένυδρους, καταρράχτες και κιονοστοιχίες με θέα την Ακρόπολη. Φαίνεται, γνωρίζει ότι ο Λυκαβηττός κρύβει υπόγεια ποτάμια, τα σχέδιά του όμως μένουν στα συρτάρια. Από το Λυκαβηττό βλέπεις τον λόφο του Στρέφη, θυμάσαι κάποιον που σου είπε ότι μεταξύ Λυκαβηττού και Στρέφη κάποτε ήταν δάσος με νεράιδες (στο παρελθόν δεν χτίζονταν σπίτια εκεί, αλλά όταν οι παραδόσεις ξεχάστηκαν και άρχισε να οικοδομείται, δημιουργήθηκε μια «νέα πόλη»,η σημερινή περιοχή Νεάπολη) και χαμογελώντας αποστρέφεις το βλέμμα σου. Εξάλλου πάντα ο λόφος σε αποπροσανατόλιζε, ακριβώς όπως και οι αλλοπρόσαλλες κατασκευές στα πλευρά του, λες και ο χώρος ήταν κομβικό σημείο, σταυροδρόμι.
Από τα υπόγεια μυστήρια της Αττικής δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα ορυχεία και τα μεταλλεία της. Στο Λαύριο, όπου οι Αθηναίοι διατηρούσαν στην αρχαιότητα μεταλλεία αργύρου, υπάρχουν ακόμα και σήμερα άνθρωποι που αναφέρουν παράξενες όσο και εξωφρενικές ιστορίες για τις στοές των ορυχείων. Ορυχεία και νταμάρια αποτέλεσαν για μεγάλο ή μικρό χρονικό διάστημα πολλοί από τους λόφους και τα βουνά της Αθήνας. Η φύση των εργασιών προϋπέθετε διάνοιξη εισόδων και εξόδων στους ορεινούς όγκους. Πολλές φορές, ωστόσο, οι εργασίες διακόπτονταν απότομα και δίχως εμφανή δικαιολογία. Οι χάρτες των στοών των ορυχείων αποτελούν συλλεκτικά αντικείμενα μεταξύ των ερευνητών των υπόγειων στοών αλλά και των επίδοξων κυνηγών θησαυρών. Πολύτιμοι οδηγοί είναι και οι γνώστες των στοών που κάποτε δούλευαν εκεί. Οι ιστορίες που διηγούνται αφορούν δαιδαλώδη δίκτυα, άγνωστα ακόμα και στους πιο έμπειρους, μυστηριώδη φώτα και φωνές, χαμένους συντρόφους, ξεχασμένα κοιτάσματα, συναισθήματα τρόμου και αποπροσανατολισμού. Οι άνθρωποι αυτοί κυριολεκτικά μετοίκησαν στην Υπόγεια Αθήνα και έζησαν εκεί ένα μεγάλο μέρος της ζωής τους. Στις διηγήσεις τους πάντα αναφέρουν τον φρικτό φόβο τους να αποκλειστούν στα έγκατα της Γης, όσο και την λυτρωτική ανακούφισή τους όταν αντίκριζαν τον Ήλιο μετά από ώρες σκοταδιού.



ΥΔΑΤΙΝΟΙ ΘΕΟΙ ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ
Ένα άλλο άγνωστο κεφάλαιο της Υπόγειας Αθήνας είναι οι διάφοροι ποταμοί που την διέσχιζαν και πλέον ρέουν υπογείως. Πολλές φορές κατά τη διάρκεια ανασκαφών, ανεγέρσεων οικοδομών και των εργασιών του Μετρό οι εργάτες συνάντησαν κομμάτια των ποταμών αυτών που παλαιοί περιηγητές αλλά και κάτοικοι θυμούνται. Η Αθήνα είχε ανέκαθεν πολλούς ποταμούς-χειμάρρους και ήταν πλούσια σε νερά, με το 80% των νερών να απορροφούνται από το έδαφος. Μελέτες (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 29/12/2002) έχουν αποδείξει ότι κάτω από την Αθήνα, σχεδόν σε κάθε δρόμο της, κρύβεται ένα μπαζωμένο ρέμα ή ένα υπόγειο ποτάμι που συνεχίζει να κυλά. Μόνο στο Λεκανοπέδιο της Αττικής έχουν μπαζωθεί και τσιμεντοποιηθεί περίπου 550 χιλιόμετρα ρέματα και χείμαρροι. Τα ποτάμια μπαζώθηκαν προκειμένου να πραγματοποιηθούν τα οικιστικά όνειρα των κατοίκων της ΑΘήνας αλλά σε πολλά σημεία τους συνεχίζουν να κατεβάζουν νερό και να αποτελούν απειλή όταν φουσκώνουν από τις νεροποντές.
Ο Ιλισός, το μεγαλύτερο ποτάμι που διέσχιζε την Αθήνα, ξεκινούσε από τον Υμηττό και σήμερα κυλάει εξ ολοκλήρου υπογείως. Συνεχίζει κάτω από τη Μιχαλακοπούλου, περνάει από την Βασ. Σοφίας μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, συνεχίζει στην Καλλιρρόης, για να καταλήξει μετά την Καλλιθέα στη θάλασσα. Οι Αθηναίοι θεωρούσαν τον Ιλισό ιερό και στις όχθες του διατηρούσαν βωμούς πολλών θεών. Η σπουδαιότητά του, ωστόσο διαφαίνεται περισσότερο από το γεγονός ότι εκεί τελούνταν τα Μικρά Μυστήρια τα οποία σχετίζονταν τόσο με τα Ελευσίνια Μυστήρια, όσο και με Διονυσιακές τελετουργίες. Από το ιερό ποτάμι το μόνο που απομένει τώρα εμφανές είναι η στεγνή και χορταριασμένη κοίτη του δίπλα στην οποία είναι χτισμένη η Αγία Φωτεινή του Ιλισού. Στον Ιλισό χυνόταν ο Ηριδανός που ξεκινούσε από τον Λυκαβηττό και κατέβαινε από το Κολωνάκι. Κατά τη διάρκεια των εργασιών του Μετρό στην πλατεία Συντάγματος, ανακαλύφθηκε η αρχαία κοίτη του. Ο ποταμός συνεχίζει στις οδούς Μητροπόλεως και Ερμού, στην Αρχαία Αγορά και καταλήγει στον Κεραμεικό. Την κοίτη του Ηριδανού συνάντησε το Μετρό και στο Μοναστηράκι, γεγονός που ανησύχησε ιδιαίτερα τους υπεύθυνους, καθώς το ποτάμι φούσκωσε κάποιες φορές επικίνδυνα κατά τη διάρκεια των εργασιών. Ακόμα και σήμερα, ο υπόγειος ποταμός κατεβάζει 20-30 κυβικά νερού την ώρα, ενώ τις βροχερές μέρες το νερό υπερδιπλασιάζεται και από τα νερά του πλημμυρίζει η Ποικίλη Στοά και η Αρχαία Αγορά.
Από το Λυκαβηττό ξεκινούσε και ο Βοϊδοπνίχτης που χωριζόταν, με ένα μέρος του να περνάει από την οδό Δημοκρίτου και στην οδό Ακαδημίας προς το Αρσάκειο. Από τα Τουρκοβούνια ξεκινούσε ο Κυκλόβορος, ένας από τους μεγαλύτερους χειμάρρους της Αθήνας, έφθανε στο Πεδίον του Άρεως και διαμέσου της οδού Μάρνη κατέληγε στην πλατεία Βάθης. Το Παγκράτι και τον Βύρωνα διέσχιζαν ο Αλασσώνας και το ρέμα «Πήδημα της Γριάς» αντίστοιχα. Στο Φάληρο χύνονταν ο Βουρλοπόταμος (ή Ξηροτάγαρος) και το ρέμα της Πικροδάφνης. Το ρέμα του Ποδονίφτη κυλάει κάθετα τους δήμους Χαλανδρίου, Ψυχικού, Φιλοθέης και Ν. Ιωνίας, διασχίζει υπόγεια τη Λεωφόρο Κηφισίας καταλήγοντας στον Κηφισό. Οι σχετικές πανεπιστημιακές μελέτες συγκρίνουν την σημερινή τσιμεντούπολη με τις παλαιότερες διαμορφώσεις της όπου γεωργικές εκτάσεις, χωράφια και ποτάμια διέσχιζαν τη γη. Η εικόνα των πανάρχαιων ποταμών που πότιζαν την Αθήνα και απορροφούσαν τα νερά της βροχής έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Λόγω των επιχωματώσεων και των αλλοπρόσαλλων οικιστικών σχεδίων τα υπόγεια ποτάμια φουσκώνουν και πλημμυρίζουν κάθε φορά που βρέχει λίγο παραπάνω, υπενθυμίζοντάς μας την μακραίωνη ύπαρξή τους που χλευάζει τις όποιες προσπάθειες εξαφάνισής τους. Στις υπόγειες πια διαδρομές τους τα ποτάμια συνεχίζουν τις πορείες τους μουρμουρίζοντας φευγαλέα μυστικά μηνύματα κάτω από τα πόδια μας...




«ΤΟ ΜΕΓΑ ΘΗΡΙΟ»
Ο Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος, το «Μέγα Θηρίο», μεταφέρει σήμερα τους δικούς του μυημένους στην Υπόγεια Αθήνα. Κατά τη διάρκεια των εργασιών που επίσημα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 1992 αποκαλύφθηκε ένας άγνωστος κόσμος κάτω από την επιφάνεια. Πριν ξεκινήσουν οι εργασίες η εταιρία κατασκευής του Μετρό, χρηματοδότησε και υποστήριξε τεχνικά ανασκαφές έκτασης 69.000 τετραγωνικών μέτρων, τις εκτενέστερες που έγιναν ποτέ στην Αθήνα. Το Υπουργείο Πολιτισμού σχεδίασε και επέβλεπε τις αρχαιολογικές έρευνες που ομολογουμένως ολοκληρώθηκαν σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα. Ο Κεραμεικός, το Ολυμπιείο, το Σύνταγμα, η Ακαδημία και το Μοναστηράκι χαρακτηρίστηκαν Περιοχές Υψηλού Αρχαιολογικού Κινδύνου, ενώ σε κάθε σταθμό, οι ανασκαφές αλλά και αργότερα τα μηχανήματα εκσκαφής, αποκάλυπταν πληθώρα αναπάντεχων ευρημάτων από τη νεολιθική έως και τη σύγχρονη εποχή. Εκτεταμένα αποχετευτικά δίκτυα, υδραγωγεία, δημόσια λουτρά, νεκροταφεία, εργαστήρια, δρόμοι, τείχη και μία μυστηριώδης αίθουσα γεμάτη με λυχνίες ελαίου διακοσμημένες με ερωτικές σκηνές, περιλαμβάνονταν μεταξύ των πολύ σημαντικών ευρημάτων. Μόνο στον Κεραμεικό, το σημαντικότερο αρχαίο νεκροταφείο της Αθήνας, βρέθηκαν περίπου 1200 τάφοι. Φρέατα αποκαλύφθηκαν στο Ζάππειο, στον Εθνικό Κήπο, στο Σύνταγμα, στην Οδό Αμερικής και σε άλλες τοποθεσίες που θα περνούσε το Μετρό. Στην οδό Σανταρόζα υπόγειες σήραγγες συνέδεαν φρέατα και δεξαμενές που αποτελούσαν τμήματα υδραυλικών συστημάτων (www.apodimos. gr). Αποχετευτικά συστήματα, Ρωμαϊκοί αγωγοί ομβρίων υδάτων και δίκτυα φρεάτων ήταν συνήθη ευρήματα σε μέρη όπως ο Σταθμός Λαρίσης, ο Ευαγγελισμός και η σήραγγα Παλαιολόγου.
Πολλά από τα εν λόγω υδρευτικά και αποχετευτικά δίκτυα χαρακτηρίζονται ως πυκνότατα και πολύπλοκα και οι ίδιες οι επίσημες πινακίδες που έχουν αναρτηθεί στους σταθμούς του Μετρό αποδεικνύουν την ύπαρξη πυκνών υπόγειων στοών, πηγαδιών και φρεάτων κατά την διάρκεια των εργασιών. Σύμφωνα με την επίσημη πινακίδα που έχει αναρτηθεί δίπλα από την γιγαντοαφίσα στον σταθμό του Μετρό στην Ακρόπολη σχετικά με το φρέαρ νο. 68, «τα συμβατικά μηχανήματα εκσκαφής συναντούσαν στην πορεία τους αρχαία ορύγματα-πηγάδια και δεξαμενές- το υλικό πλήρωσης των οποίων με τα πρώτα χτυπήματα εκχυνόταν στο δάπεδο της σήραγγας» (φωτογραφία από τα αρχεία της Α’ ΕΠΚΑ). Η γιγαντοαφίσα δεν δημιουργεί και τις καλύτερες σκέψεις για το τι απέγιναν τα χιλιάδες ευρήματα. Στις πινακίδες τονίζεται ιδιαίτερα έως ύποπτα η μικρή σημασία που είχαν τα περισσότερα ευρήματα, η χρήση των πηγαδιών και των φρεάτων αποκλειστικά σαν αποχετευτικών δικτύων και η διάσωση των περισσότερων αρχαιοτήτων σε αποθήκες. Ελάχιστο μέρος των ευρημάτων παρουσιάζεται στους σταθμούς και αφού δεν γνωρίζουμε που βρίσκονται τα ευρήματα, πώς μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τους υπόγειους χώρους, τα νεκροταφεία και τις υπόγειες στοές που συνάντησαν τα μηχανήματα του Μετρό;
Για να αποφευχθούν τέτοιες συναντήσεις, οι σήραγγες διανοίχθησαν σε βάθος 20 μέτρων «πολύ χαμηλότερο από αυτό στο οποίο βρίσκονταν οι αρχαιότητες». Όπως αποδεικνύει η ζημιογόνα συνάντηση του Μετρό με το Αδριάνειο Υδραγωγείο σε βάθος 27 μέτρων στο σταθμό της Πανόρμου (Ελευθεροτυπία 12/07/2002) οι αρχαιότητες δεν περιορίζονταν στα είκοσι μέτρα κάτω από την επιφάνεια, αλλά εκτείνονταν πολύ βαθύτερα.Γιατί έχει αποκλειστεί η ύπαρξη αρχαιοτήτων σε μεγαλύτερα βάθη; Αν οι υπεύθυνοι δεν γνώριζαν τις ακριβείς τοποθεσίες αρχαιολογικών ευρημάτων λίγα μέτρα κάτω από την επιφάνεια, πώς θα μπορούσαν να γνωρίζουν για πολύ πιο βαθιά; Ό,τι υπάρχει από εκεί και κάτω πέρασε στην ανυπαρξία από τη στιγμή που το πρώτο βαγόνι μπήκε σε λειτουργία. Προφανώς δεν θα επιτραπεί σε κανέναν αρχαιολόγο να αναζητήσει θησαυρούς κάτω από τις σήραγγες του Μετρό, αν θίγονται ιδιωτικά συμφέροντα.
Εκτός από το αρχαιολογικό ενδιαφέρον, τα αποχετευτικά δίκτυα και τις υπόγειες σήραγγες (γνωστές και άγνωστες), τα μηχανήματα του Μετρό συνάντησαν ένα έδαφος που δυσκόλευε αφάνταστα το έργο τους. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί που αποτελούν το υπέδαφος της Αθήνας ονομάζονται «Αθηναϊκός Σχιστόλιθος», με τις δυνάμεις της φύσης να έχουν δημιουργήσει ένα πολυσύνθετο υπόβαθρο με κερματισμένα, πτυχωμένα και παραμορφωμένα στρώματα. Η δε βραχoμάζα χαρακτηρίζεται αvoμoιoγεvής, αvισότρoπη και αποσαθρωμένη. «Ανοιχτές ασυνέχειες, καρστικά έγκοιλα σε ασβεστολιθικά πετρώματα και κατακερματισμένο υλικό σε συμπαγή πετρώματα» τονίζουν την ιδιαιτερότητα του «Αθηναϊκού Σχιστόλιθου» (www.ametro.gr) : Η Υπόγεια Αθήνα δείχνει να είναι σαθρή και διάτρητη. Μάλιστα, οι διαφοροποιήσεις αυτές, από τους πιο σκληρούς ως τους πιο χαλαρούς γεωλογικούς σχηματισμούς, δεν συναντούνται σε άλλες πόλεις με Μετρό, όπως το Παρίσι, η Μαδρίτη και το Βερολίνο! Σαν αποτέλεσμα, οι γεωτρήσεις που έγιναν δεν ήταν καθόλου αξιόπιστες, αφού κάθε λίγα μέτρα η μορφολογία του εδάφους άλλαζε. Τα υπερσύγχρονα μηχανήματα ΤΒΜ (Μετροπόντικες) αναγκάζονταν να αδρανοποιούνται για μεγάλα χρονικά διαστήματα και τη θέση τους έπαιρναν συμβατικές μέθοδοι προκειμένου να ολοκληρωθούν τα έργα. Ο ένας Μετροπόντικας ήταν καθηλωμένος για περίπου δύο χρόνια στην περιοχή της οδού Αγ. Κωνσταντίνου, ενώ ο άλλος έβρισκε ανυπέρβλητες δυσκολίες στις περιοχές της Ερμού και του Κεραμεικού και κάτω από τη Συγγρού συνάντησε ασταθή εδάφη, υπόγειες λίμνες και στοές.
Εξαιτίας του εδάφους αλλά και πιθανών λανθασμένων υπολογισμών σημειώθηκαν καθιζήσεις στην πλατεία Καραϊσκάκη, στην Αγίου Κωνσταντίνου, στην Ομόνοια, στην οδό Νίκης στο Σύνταγμα, στη λεωφόρο Βουλιαγμένης και στη Δουκίσσης Πλακεντίας. Θυμηθείτε το διάσημο πλέον περίπτερο στην Πανεπιστημίου 44, που η γη άνοιξε και το κατάπιε. Μόνο κάτω από το σημείο εκείνο βρέθηκαν δύο πηγάδια, μία υπόγεια στοά και ένας υπόγειος ποταμός!(Το Βήμα, 28/03/1999) Τσιμέντο ταχείας πήξεως κάλυψε το ανεπιθύμητο άνοιγμα, ενώ συνολικά 600.000 κ.μ. τσιμέντου χρησιμοποιήθηκαν για να γεμίσουν τις τρύπες που άφηναν πίσω τους οι Μετροπόντικες. Μία και μόνο εικόνα, του περιπτέρου που σε ζωντανή σύνδεση κατέρρεε, ήταν αρκετή για να τρομάξει τους υπεργήινους και να προβληματίσει τους υπεύθυνους. Σοβαρά ερωτηματικά τέθηκαν την περίοδο εκείνη ακόμα και για τη συνέχεια των έργων του Μετρό αφού η μία δυσκολία διαδεχόταν την άλλη. Εκτός από το σαθρό έδαφος και τις αρχαιότητες, τα μηχανήματα δεν μπορούσαν να προχωρήσουν τις ήδη καθυστερημένες εργασίες επειδή έπεφταν πάνω σε δίκτυα κοινωφελών οργανισμών, παράνομους και επομένως άγνωστους αγωγούς, μπαζωμένα ρέματα και ποτάμια, παλιές γαλαρίες και υπόγειες στοές τις οποίες οι γεωλόγοι δεν γνώριζαν που ακριβώς βρίσκονται.
Τα έργα, ωστόσο, ολοκληρώθηκαν και εδώ και έξι περίπου χρόνια ο Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος των Αθηνών εξυπηρετεί εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες προσφέροντας τις πολύτιμες υπηρεσίες του. Ανησυχίες όμως εκφράζονται για την αντοχή του ήδη επιβαρημένου και αποδεδειγμένα πλέον κούφιου υπεδάφους. Παρόμοιοι προβληματισμοί αφορούν και τις μελλοντικές επεκτάσεις του Μετρό ιδίως προς περιοχές όπως το Περιστέρι που παλιότερα λειτουργούσαν λιγνιτωρυχεία. Όσον αφορά τις μελλοντικές νέες γραμμές, στην «Κίτρινη», θα συνδέονται Μαρούσι, Άνω Λιόσια, Παγκράτι/ Καισαριανή, Κολωνάκι, Πανεπιστήμιο, Εξάρχεια, Δικαστήρια, Γαλάτσι, Άλσος Βεΐκου. Δεν έχουν ακουστεί λίγα για υπόγειες διαδρομές που περνούν κάτω από ορισμένα από τα παραπάνω μέρη. Γιατί δεν ξεκλειδώνονται άραγε οι ήδη υπάρχουσες υπόγειες στοές να εξυπηρετηθεί ο κόσμος;




ΥΠΟΧΘΟΝΙΕΣ ΤΕΛΕΤΕΣ ΣΤΗΝ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Ας πάμε και μια βόλτα ως την Ακρόπολη (την γνωστή, όχι την υπόγεια). Ένας μικρός περίπατος, στην πιο όμορφη ίσως περιοχή της πρωτεύουσας, τον πεζόδρομο των οδών Διονυσίου Αρεοπαγίτου και Αποστόλου Παύλου, αλλά και στο λόφο του Φιλοπάππου θα μας αποκαλύψει μια σειρά από σφραγισμένες με σιδερένιες πόρτες εισόδους σε μικρά σπήλαια ή «πηγάδια». Το ίδιο θα διαπιστώσουμε αν συνεχίσουμε και προς την αρχαία Αγορά, τον Κεραμεικό ή τους στύλους του Ολυμπίου Διός (κάπου εκεί κοντά όπου ο Δευκαλίων είδε κάποτε τα τελευταία νερά του κατακλυσμού να υποχωρούν σε μια ρωγμή του εδάφους). Αλλά και στους πρόποδες του «ιερού βράχου» θα δούμε κλειστά σπήλαια, όπως του Πανός και του Απόλλωνος.
Ο ιερός βράχος της Ακρόπολης με τους αμέτρητους λατρευτικούς χώρους, τα σπήλαια που αφθονούν στα διαβρωμένα του πετρώματα και τις ιερές πηγές που ξεπηδούν από τα σπλάχνα του, τυλιγμένος στην άχλη του μύθου στέκεται αινιγματικά στο πέρασμα του χρόνου κεντρίζοντας το ενδιαφέρον των εξερευνητών με το πλήθος των θρύλων που μιλούν για θησαυρούς θαμμένους στο εσωτερικό του, αμύθητης αξίας αγάλματα και λαβυρινθώδεις στοές που φτάνουν μέχρι τη θάλασσα. Υπάρχει μάλιστα και ένας θρύλος που τοποθετεί κάτω από το έδαφος της Ακρόπολης έναν Παρθενώνα μεγαλοπρεπέστερο από αυτόν που όλοι γνωρίζουμε. Ο Παυσανίας, περιγράφοντας την Ακρόπολη αναφέρει διάφορα ιερά σπήλαια, μυστηριώδη πηγάδια και ανοίγματα του εδάφους, καθώς και μυστικές τελετές που συνδέονταν με όλα αυτά.
Στη νότια πλευρά της Ακρόπολης, πάνω από το θέατρο του Διονύσου περιγράφει σπήλαιο πάνω στο οποίο βρισκόταν τοποθετημένος τρίποδας, ενώ στο εσωτερικό του έφερε παράσταση του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος να σκοτώνουν τα παιδιά της Νιόβης. Το σπήλαιο σήμερα πέρα από κάποιους εναπομείναντες κίονες φιλοξενεί (φυσικά!) και ένα χριστιανικό εκκλησάκι. Περιγράφοντας τον ιερό χώρο του Ερεχθείου ο Παυσανίας αναφέρει στο εσωτερικό του παράξενου οικοδομήματος την ύπαρξη ενός πηγαδιού με θαλασσινό νερό. Το αξιοπερίεργο σχετικά με αυτό το πηγάδι δεν είναι τόσο το γεγονός ότι διαθέτει θαλασσινό νερό, όσο το γεγονός ότι όταν φυσάει νοτιάς ακούγεται μέσα του ήχος κυμάτων! Υποτίθεται ότι το πηγάδι αυτό το δημιούργησε ο Ποσειδώνας με ένα χτύπημα της τρίαινάς του ως σημείο προς τους Αθηναίους κατά τη διάρκεια της φιλονεικίας του με την Αθηνά για την κυριαρχία της πόλης. Άραγε υπάρχει κάποια υπόγεια διαδρομή που ενώνει το πηγάδι του Ερεχθείου με τη θάλασσα; Σήμερα πάντως το εσωτερικό του Ερεχθείου είναι απρόσιτο για το κοινό, και κανείς δεν μπορεί να είναι εκεί όταν φυσάει νοτιάς για να ακούσει τον φλοίσβο των κυμάτων που ταξιδεύει με τον άνεμο ως το βράχο της Ακρόπολης.
Δυτικά του Ερεχθείου σε συνέχεια με τον ναό της Αθηνάς βρίσκεται ναός της Πανδρόσου της μόνης κόρης του Κέκροπα που δεν παράκουσε την εντολή της θεάς να μην ανοιχθεί το καλάθι στο εσωτερικό του οποίου βρισκόταν το παράξενο οφιοειδές πλάσμα που ονομαζόταν Εριχθόνιος. Σχετική με αυτό το γεγονός – ίσως σε ανάμνησή του – ήταν μια μυστική τελετή την οποία περιγράφει ο Παυσανίας. Γι’ αυτή την τελετή προετοιμάζονταν δύο μικρές παρθένες – διαφορετικές κάθε φορά – οι οποίες κατοικούσαν για κάποιο χρονικό διάστημα κοντά στον ναό της Πολιάδος Αθηνάς και ονομάζονταν αρρηφόροι. Η τελετή διαδραματιζόταν κατά τη διάρκεια της νύχτας και είχε μυστηριακό χαρακτήρα.
Οι δύο αρρηφόροι τοποθετούσαν στα κεφάλια τους, κατά το πρότυπο των καρυάτιδων, καλάθια που τους έδινε η ιέρεια της Αθηνάς των οποίων το περιεχόμενο δεν γνώριζε ούτε η ιέρεια ούτε και οι ίδιες. Στη συνέχεια κατευθύνονταν προς τον περίβολο της Αφροδίτης των Κήπων ο οποίος βρισκόταν εκεί κοντά – στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης που είναι σήμερα κλειστή για το κοινό – και από εκεί κατέβαιναν μέσω ενός υπόγειου περάσματος στο εσωτερικό του βράχου. Εκεί κάτω άφηναν τα αντικείμενα που μετέφεραν και έπαιρναν κάτι άλλο που έβρισκαν εκεί ήδη τοποθετημένο και έφερναν πίσω μαζί τους καλυμμένο. Ο Παυσανίας είτε δεν ήξερε είτε δεν ήθελε να αποκαλύψει τη φύση των μεταφερομένων αντικειμένων, καθώς και τη σκοπιμότητα αυτής της τελετής για την οποία απ’ ό,τι φαίνεται ούτε και η ίδια η ιέρεια της Αθηνάς είχε επαρκή πληροφόρηση. Αλλά τότε ποιος είχε γνώση της φύσης όλων αυτών των αντικειμένων που πηγαινοέρχονταν μέσω υπογείων περασμάτων, χωρίς κάποιο προφανή λόγο με τέτοια μυστικότητα και μέσα στη νύχτα; Προφανώς κάποιος ή κάποιοι που κατείχαν ιδιαίτερες γνώσεις σχετικές τόσο με τις χθόνιες λατρείες, οι οποίες είχαν συνήθως μυστηριακό χαρακτήρα, όσο και με την ιδιαίτερη σημασία της χρήσης σπηλαίων και υπογείων στοών σε τέτοιου είδους τελετουργίες.
Ο λόφος του Φιλοπάππου βρίσκεται ακριβώς απέναντι από την Ακρόπολη προσφέροντας την ωραιότερη θέα προς τον Παρθενώνα. Εκεί δεσπόζουν καγκελόφρακτες οι υποτιθέμενες φυλακές του Σωκράτους που φημολογείται ότι συνδέονται με άλλο ένα τμήμα υπόγειων στοών. Μεταξύ των διαφόρων φραγμένων «πηγαδιών» που αφθονούν στο λόφο υπάρχει ένα που «κραυγάζει» ότι κάτι δεν πάει καλά. Λίγα μόλις μέτρα από την Δ. Αρεοπαγίτου, αλλά πάνω στην πλαγιά, κάποιος έφερε από το σπίτι του ένα βράδυ ένα στρώμα και μια καρέκλα και τα τοποθέτησε στο «πηγάδι». Επειδή μάλιστα τον ενδιέφερε η διάταξη των απορριμμάτων του, κατάφερε με κάποιον τρόπο να τοποθετήσει από ύψος τεσσάρων περίπου μέτρων, την καρέκλα όρθια στο στρώμα! Πρέπει να ήταν κάποιος πολύ τακτικός για να μην την πετάξει απλά μέσα…

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΥΞΗ ΥΠΟ ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ
Στην Αθήνα ιδιαίτερη σχέση με την φημολογούμενη ύπαρξη υπογείων στοών και σηράγγων που συνδέουν διάφορα σημεία της πόλης έχουν και αρκετοί χριστιανικοί ναοί. Ένα καλό παράδειγμα είναι ο ναός των Αγίων Ισιδώρων στον Λυκαβηττό στο εσωτερικό του οποίου υπάρχει ένα άνοιγμα που σύμφωνα με την αναρτημένη μέσα στον ναό επιγραφή αποτελούσε έξοδο διαφυγής των πιστών κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Η ίδια επιγραφή αναφέρει ότι η υπόγεια διαδρομή έφτανε στο Γαλάτσι και από εκεί μέσω μιας άλλης οπής κατέληγε στην Πεντέλη. Η οπή όμως σήμερα δεν οδηγεί παρά μόνο λίγα μέτρα μακριά (βλ. άρθρο Άγιοι Ισίδωροι Λυκαβηττού, Η σφραγισμένη έξοδος, Μυστική Ελλάδα # 8, Μάρτιος 2005). Άραγε κάποιοι για λόγους που μόνο να φανταστούμε μπορούμε έκλεισαν την υπόγεια δίοδο ή απλά αυτή δεν υπήρξε ποτέ; Το ενδιαφέρον είναι ότι αν δεν υπήρξε, τότε η επιγραφή είναι η ατράνταχτη απόδειξη μιας εισβολής του φανταστικού στο πραγματικό! Η επιγραφή διασώζει έναν θρύλο αν όχι ένα γεγονός και στηρίζει την ύπαρξη αρχαίων υπογείων διαδρομών, έστω και στο επίπεδο του συλλογικού ασυνειδήτου.
Ένα ανάλογο παράδειγμα αποτελεί ο ναός της Αγίας Δυνάμεως στη γωνία των οδών Μητροπόλεως και Πεντέλης. Σύμφωνα με το ενημερωτικό φυλλάδιο που διανέμεται στο ναό, το εκκλησάκι που αποτελεί μετόχι της μονής Πεντέλης διαθέτει μία υπόγεια στοά που φτάνει ως το σκοπευτήριο Καισαριανής και χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας για τη μεταφορά πυρομαχικών. Τα πυρομαχικά αυτά κατασκευάζονταν από καλόγερους σε έναν υπόγειο χώρο του ναού που βρίσκεται σε βάθος 15 μέτρων κάτω από την Αγία Τράπεζα, από τον οποίο ξεκινούσε η στοά. Όπως μας πληροφορεί το φυλλάδιο «τους τοίχους του υπόγειου χώρου κοσμούν παλιές τοιχογραφίες και σκαλισμένες παραστάσεις πουλιών, φύλλων αμπέλου και αγγέλων που κρατούν ρομφαίες», γεγονός που υποδεικνύει ότι κάποτε αποτελούσε τόπο λατρείας. Η ύπαρξη μάλιστα κάποιων κιόνων εκεί ανάγει την ύπαρξη λατρευτικού τόπου στην αρχαιότητα. Το ιερό του ναού είναι βεβαίως κλειστό και για άλλη μία φορά αδύνατο να διαπιστωθεί η αλήθεια ή όχι των όσων επίσημα αναφέρονται για τα υπόγεια της Αγίας Δυνάμεως.
Μία άλλη εκκλησία της περιοχής του κέντρου που αποτέλεσε σταθμό στην νεομυθολογία της υπόγειας Αθήνας είναι η γνωστή ρώσικη εκκλησία στην Φιλελλήνων, στην περιοχή που κάποτε ονομαζόταν «Μπουμπουνίστρα» λόγω των ανεξήγητων κρότων που ακούγονταν κατά καιρούς από το υπέδαφος. Η Ρώσικη Εκκλησία γνωστή και ως εκκλησία της Παναγίας Λυκοδήμου διαθέτει μία κρύπτη αλλά η στοά που ξεκινά από αυτή δεν οδηγεί σε κάποιο δαιδαλώδες δίκτυο, αλλά αντίθετα σταματά σε ένα ρηχό αρχαίο πηγάδι (βλ. το πληρέστατο site www.iranon.gr ). Άλλοι χριστιανικοί ναοί που έχουν συνδεθεί με το θέμα της Υπόγειας Αθήνας είναι η Μονή Καισαριανής, η Μονή Αστερίου και η Ομορφοκκλησιά στο Γαλάτσι.

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΔΡΑΚΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΚΑΙ ΤΟ ΥΠΟΓΕΙΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ
Από τα πιο μυστηριώδη «αόρατα» σημεία του κέντρου είναι η πόρτα στην Ακαδημίας 58 a που αποτελεί δεύτερη είσοδο του νεοκλασικού κτιρίου της οδού Μαυρομιχάλη 6. Δημιούργημα και οικία του μεγάλου και ιδιαίτερου αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ , το κτίριο παραμένει εντυπωσιακό και αποπνέει μυστήριο. Η παράδοξη αρχιτεκτονική και διακόσμηση μπορούν να εξάψουν την φαντασία του ερευνητή, με αποκορύφωμα ένα μικρό βυζαντινό μουσείο, μεταγενέστερη προσθήκη, που μοιάζει (;) με εκκλησάκι και καλύπτει όλη την εσωτερική αυλή. Περίτεχνα τέμπλα, κόγχες και η μεγαλοπρέπεια ενός άλλου αιώνα ιντριγκάρουν τη σκέψη. Το γεγονός ότι ο Τσίλερ σύμφωνα με τα αρχεία της Μασονικής Στοάς της Ελλάδας (www.grandlodge.gr) υπήρξε Μασόνος μάλλον δεν είναι αρκετό για να υποστηρίξει και τα όσα περί μυστικών τελετών εντός του κτιρίου έχουν αναφερθεί κατά καιρούς. Ο μεταλλικός δράκος που στόλιζε την είσοδο από Ακαδημίας 58a αποκαθηλώθηκε πριν λίγα χρόνια, αφού έγιναν ανόητες και ύποπτες συνδέσεις με «σατανιστικές» τελετές στο χώρο του οικήματος. Δυστυχώς δεν υπάρχουν ούτε και είσοδοι που οδηγούν στον «κάτω κόσμο» παρά μόνο σκάλες που οδηγούν στον πάνω όροφο. Κανένα στοιχείο δεν αποδεικνύει τη σύνδεση της οικίας με υπόγειες στοές. Η πρόσβαση στην Ακαδημίας 58a από το εσωτερικό του σπιτιού έχει κλείσει με δύο τσιμεντένια χωρίσματα και στους δύο ορόφους, καθιστώντας οποιαδήποτε έρευνα αδύνατη.
Το κτίριο των παλαιών ανακτόρων που στεγάζει σήμερα το ελληνικό κοινοβούλιο υπήρξε ανέκαθεν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σημεία αναφοράς των θρύλων που μιλούν για δαιδαλώδη δίκτυα στοών που διατρέχουν το υπέδαφος της Αθήνας. Η Βουλή χτίστηκε την περίοδο 1836-1840 από Βαυαρούς αρχιτέκτονες σ’ έναν ιδιόμορφο, υπερυψωμένο από τη μία πλευρά και σχεδόν επικλινή γεωγραφικό χώρο, ο οποίος πριν φιλοξενήσει το γνωστό σε όλους αυστηρό και επιβλητικό κτίριο είχε την ονομασία «Αναλαμπή»! Ως κτίριο προορισμένο για βασιλείς και μάλιστα μιας χώρας που δεν είχε ακόμη σταθεροποιηθεί πολιτικά, είναι πολύ πιθανό να διέθετε υπόγειες διεξόδους που θα χρησιμοποιούνταν σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης. Εντυπωσιακό μάλιστα είναι το πολυεπίπεδο υπόγειο γκαράζ της Βουλής, η ύπαρξη του οποίου οδηγεί συνειρμικά στη φήμη που θέλει τα υπόγεια της Βουλής να συνδέονται με τα σπήλαια του απαγορευμένου μετά το σούρουπο Υμηττού δημιουργώντας μία μυστική έξοδο κινδύνου, διαθέσιμη στα μέλη του ελληνικού κοινοβουλίου.
Το 1842, άρχισε η κατασκευή και του ξενοδοχείου Μεγάλη Βρετανία, που είναι το πρώτο κτίριο, εκτός των Ανακτόρων, που χτίστηκε στην πλατεία Συντάγματος. Για τις υπόγειες στοές της περιοχής έχουν επίσης ακουστεί πολλά. Τα Χριστούγεννα του 1944, μια ομάδα ανταρτών, εισερχόμενη από κάποια υπόγεια είσοδο της οδού Πειραιώς μετέφερε ένα τόνο δυναμίτιδας κάτω από το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, όπου γινόταν συνάντηση των συμμάχων (ανάμεσά τους και ο Γ. Τσόρτσιλ και ο Γ. Παπανδρέου). Η έκρηξη δεν έγινε, γιατί η ασφάλεια του ξενοδοχείου ειδοποιήθηκε και εντόπισε εγκαίρως τα εκρηκτικά. Το σχέδιο των υπογείων δικτύων υποτίθεται πως είχε διαρρεύσει από την πολεοδομία Αθηνών (βλ. άρθρο του Jonathan Bright «Υπόγειες Πολιτείες», strange 23).
Για την περίπτωση του Συντάγματος είναι προφανές πως δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξη ή μη υπογείων στοών για λόγους «εθνικής ασφαλείας». Αν πράγματι υπάρχει, όπως λέγεται, υπόγεια διαδρομή προς τα σπήλαια του Υμηττού, που θα οδηγούσε εκεί την πολιτική εξουσία (την παλαιότερη ή την σημερινή) σε περίπτωση κινδύνου, σίγουρα είναι μια πληροφορία που δεν θα έπρεπε να γνωρίζει ο καθένας, τουλάχιστον όχι στις ακριβείς λεπτομέρειές της.
Τώρα, το που μπορεί να οδηγούν όλες αυτές οι υπόγειες στοές δεν είναι το μεγαλύτερο μυστήριο σχετικά με αυτές. Κατά καιρούς έχουν υπάρξει φήμες και για το τι μπορεί να συμβαίνει κάποια βράδια εκεί, όταν κανείς δεν μπορεί να το δει. Πόσο πιθανό είναι τελικά να υπάρχουν «μυστικές οργανώσεις» που δρουν στην Αθήνα και τελούν «παράξενες λειτουργίες» στα υπόγεια γύρω από το κέντρο της πόλης, ακόμα και κάτω από τη Βουλή, πράγμα που θα σήμαινε ότι σε αυτές λαμβάνουν μέρος και δημόσια πρόσωπα υπεράνω υποψίας;
Ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 όταν ο Γιώργος Μπαλάνος, ο οποίος έχει συμβάλει καθοριστικά και σε αυτό το ζήτημα, δημοσίευσε έναν (θρυλικό πλέον) πρόλογο λίγων σελίδων στις «Ιστορίες της Μυθολογίας Κθούλου» (εκδόσεις Ωρόρα). Εκεί, ως συνήθως, αφήνοντας πολλά δυσνόητα υπονοούμενα, μεταξύ άλλων, για τις υπόγειες στοές της Αθήνας και τις πιθανές συνδέσεις τους με τη δράση μυστικών αδελφοτήτων, δίνει εντελώς νέα και διαφορετική όψη στο όλο θέμα. Φυσικά ήταν μερικά χρόνια νωρίτερα, όταν με το «Αίνιγμα της Πεντέλης» είχε κινήσει το ενδιαφέρον του κόσμου για το ζήτημα της σπηλιάς του Νταβέλη και της ευρύτερης περιοχής, που τελικά έφτασε, μέσα και από αρκετές παρεξηγήσεις, να αναφέρεται σε κάθε συζήτηση γύρω από την υπόγεια Αθήνα. Κάποια στιγμή στο παρελθόν ζητήθηκε και από κρατικές υπηρεσίες η βοήθειά του για να ερευνηθεί και να αντιμετωπιστεί ένας «υπόγειος κίνδυνος», όπως έχει ο ίδιος αποκαλύψει. Το θέμα φαίνεται πως συνδέεται και με αυτό της «Σκιάς» και τελικά και με τα παράξενα καπάκια που φέρουν σύμβολα παραδοσιακά αποκρυφιστικά, όπως τα πεντάκτινα αστέρια σε όλες τις πιθανές εκδοχές τους και άλλα περίεργα σχήματα, και βρίσκονται διάσπαρτα στους δρόμους της Αθήνας αλλά και άλλων πόλεων (βλ. Κάτι που έρπει …Σαν σκιά, Locus 7).
Μυστηριώδη καπάκια, τρύπια βουνά, εκκλησίες με μυστικές κρύπτες, υπόγεια ποτάμια, υποχθόνιες λατρείες, απόρρητες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, απόκρυφες αδελφότητες με σκοτεινούς σκοπούς φτιάχνουν ένα περίπλοκο αλλά και συναρπαστικό μωσαϊκό που αποτελεί πρόκληση για κάθε επίδοξο εξερευνητή. Η νεομυθολογία της υπόγειας Αθήνας είναι το ίδιο λαβυρινθώδης και γοητευτική με τις σήραγγες που υποτίθεται πως διατρέχουν την πόλη. Ίσως και περισσότερο…

ΑΝΟΔΟΣ
Περπατάμε αμέριμνοι σε μία Νεκρή Πόλη. Την Αθήνα. Νεκροί Άνθρωποι και Νεκρά Κτίρια την αποτελούν. Ξένοι σε ένα αφιλόξενο νεκροταφείο, έχουμε χάσει τα κλειδιά της εξόδου. Ίσως δεν τα είχαμε ποτέ. Περιμένουμε τη Ζωή από το Σκοτάδι, μία δροσοσταλίδα δράσης, μία ανακάλυψη από μία Αθήνα που πέρασε στη Λήθη. Την Υπόγεια Αθήνα και τα ξεχωριστά μυστικά της. Αναζητούμε μία Έξοδο, αλλά οι έξοδοι έχουν κλείσει. Χωρίς κλειδιά, αναπολούμε μπροστά από πόρτες άδειες…
«Έτσι η Ευσαπία των ζωντανών άρχισε να αντιγράφει το υπόγειο αντίγραφό της. Λένε ότι αυτό δεν συμβαίνει μονάχα τώρα: λένε ότι στην πραγματικότητα είναι οι νεκροί που έκτισαν την πάνω Ευσαπία κατ’ εικόνα και ομοίωση της πόλης τους. Λένε ακόμα ότι στις δυο δίδυμες πόλεις δεν υπάρχει πλέον τρόπος για να ξεχωρίσει κανείς ποιοι είναι οι ζωντανοί και ποιοι οι νεκροί». Ίταλο Καλβίνο

Φωτογραφίες Ιδιωτικά Συμπάντα

GARY McKINNON: Ο Hacker της Μεγάλης Συνωμοσίας;

Ένας αυτοδίδακτος προγραμματιστής, Οι αποδείξεις για την ύπαρξη UFΟ, Ελεύθερη ενέργεια για τους φτωχούς, Δικαστικά θρίλερ, Ένας πόλεμος που μαίνεται, Μία νέα ράτσα Hacker, Ο βρώμικος ρόλος των Μ.Μ.Ε, Μία πορτοκαλί στολή Και τα ρεύματα απομυθοποίησης.



Λέγεται Gary McKinnon, είναι Βρετανός, και κατηγορείται ως υπεύθυνος για την μεγαλύτερη επίθεση μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή (hacking) εναντίον των στρατιωτικών δικτύων των ΗΠΑ. Σύμφωνα με το αρκετά εκτεταμένο αμερικανικό κατηγορητήριο, τη χρονική περίοδο από τον Σεπτέμβριο του 2001 έως και τον Μάρτιο του 2002 εν γνώσει του προέβη στην παράνομη μετάδοση κωδικών, πληροφοριών και εντολών με αποτέλεσμα να προκληθεί ζημιά σε υπολογιστές που ανήκαν στον Αμερικανικό Στρατό, το Πολεμικό Ναυτικό, την Πολεμική Αεροπορία, το Πεντάγωνο, τη ΝΑSΑ, σε κάποια Εκπαιδευτικά Ιδρύματα, όπως το Πανεπιστήμιο του Τενεσί και σε μερικές εταιρείες, όπως η Frontline Solutions. Ο Gary McKinnon παραδέχεται ότι μπήκε χωρίς άδεια σε αμερικανικούς κυβερνητικούς υπολογιστές και μάλιστα ότι το έκανε για σχεδόν δύο χρόνια, χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από αυτό που του αποδίδει το κατηγορητήριο. Η ζημία που προκάλεσε, εκτιμάται ότι αγγίζει τουλάχιστον τα 700.000 δολάρια. Ο ίδιος ισχυρίζεται πάντως ότι δεν προκάλεσε καμία ζημιά κατά τη διάρκεια της δράσης του ως hacker, τουλάχιστον όχι εσκεμμένα. Τα δικαστήρια έχουν το λόγο.



B I O S KAI ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Ο Gary McKinnon γεννήθηκε στην Γλασκόβη το 1966. Οι γονείς του χώρισαν όταν ήταν 6 ετών και μετακόμισε στο Λονδίνο με την μητέρα του. Ο πατριός του, ο οποίος ασχολούνταν με την μελέτη σχετικά με τα UFO και την επιστημονική φαντασία, καταγόταν από την περιοχή Falkirk, κοντά στην οποία βρίσκεται το Bonnybridge. Σύμφωνα με τον McKinnon, το Bonnybridge θεωρούνταν πρωτεύουσα των UFO. Έτσι από μικρός διάβαζε και ο ίδιος επιστημονική φαντασία, Isaac Asimov και Robert Heinlein, άρχισε να ενδιαφέρεται για το εξωγήινο ζήτημα ενώ θυμάται ότι του είχε κάνει εντύπωση και η ταινία Wargames όπου ένα παιδί καταφέρνει να εισβάλει στα συστήματα του στρατού. Αυτοδίδακτος στην επιστήμη των υπολογιστών και το Internet δεν μπόρεσε να αποκτήσει το “Higher National Diploma” λόγω της χαμηλής του επίδοσης στα Ανώτερα Μαθηματικά και ασχολήθηκε με την κομμωτική!
Ξεκίνησε την «καριέρα» του ως Hacker το 1995 με οδηγό το “The Hacker’s Handbook”, γραμμένο από τον Hugo Cornwall. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου είχε, σύμφωνα με τον McKinnon, πληροφορίες που ήταν πραγματικά απαγορευμένες και επικίνδυνες: Ήταν ένας αληθινός οδηγός για κάθε επίδοξο Hacker. Λόγω ακριβώς της επικινδυνότητάς του και του υψηλού επιπέδου πληροφοριών που περιείχε, από τις επόμενες εκδόσεις αφαιρέθηκαν τα κρίσιμα σημεία. O McKinnon άντλησε από το βιβλίο όλα τα απαραίτητα εφόδια για να ξεκινήσει. Όταν επιτέθηκε στα αμερικανικά συστήματα το 2001, βοηθός του ήταν ένα απλό πρόγραμμα, το RemotelyAnywhere, ένα καθ’ όλα νόμιμο πρόγραμμα που χρησιμοποιείται ευρέως από επιχειρήσεις για remote access και administration. Ανακάλυψε ότι ορισμένοι υπολογιστές σε συστήματα κρατικών υπηρεσιών της Αμερικής είχαν αφήσει κενούς τους κωδικούς πρόσβασης. Μπορούσε έτσι να εισβάλει χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία ακόμα και με την απλή 56 Kbps dial-up σύνδεσή του!


«The biggest military hack of all time»
Σταδιακά είχε απορροφηθεί τόσο πολύ από το hacking, ώστε παραιτήθηκε από τη δουλειά του και η φίλη του τον εγκατέλειψε, αν και συνέχισε για λίγο να φιλοξενείται στο σπίτι της θείας της καθώς δεν είχε καθόλου χρήματα. Στις επιθέσεις του χρησιμοποιούσε το ψευδώνυμο “Solo” (Μοναχικός) και ισχυρίζεται ότι έψαχνε αποδείξεις για την ύπαρξη τεχνολογίας αντιβαρύτητας και «ενέργειας μηδενικού σημείου» (zero point energy) την οποία πίστευε πως κατέχουν οι αμερικανικές υπηρεσίες και την αποκρύπτουν από το κοινό. Πίστευε επίσης ότι η τεχνολογία αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει στην ελεύθερη ενέργεια, λύνοντας έτσι όλα τα ενεργειακά προβλήματα του κόσμου. Ήθελε λοιπόν να αποκαλύψει την συνωμοσία που είχε στηθεί εις βάρος των πολιτών. Στις συνεντεύξεις του έχει δηλώσει ότι ένιωθε άσχημα για τους άστεγους, τους φτωχούς και τους συνταξιούχους που δεν είχαν να πληρώσουν για το πετρέλαιο και το ηλεκτρικό τους, δίνοντας έτσι και ένα ηθικό υπόβαθρο στις πράξεις του (χαρακτηρίστηκε μάλιστα από πολλούς ως σύγχρονος Ρομπέν των Δασών). Πώς όμως είχε φτάσει σε αυτά τα συμπεράσματα και από πού πίστευε ότι προερχόταν η τεχνολογία αυτή;
Ο McKinnon υπήρξε από τα 15 του χρόνια μέλος της BUFORA (British UFO Research Association), οργάνωσης έρευνας γύρω από τα UFO. Πίστευε λοιπόν, πως η τεχνολογία προερχόταν με reverse engineering από εξωγήινα σκάφη, τα οποία είχαν με κάποιο τρόπο στην κατοχή τους οι αμερικανικές αρχές. O McKinnon είχε υπόψη του το περίφημο Disclosure Project, μία κίνηση του Dr. Steven M. Greer. Η ομάδα του Dr. Greer είχε συλλέξει σε ένα βιβλίο τετρακόσιες μαρτυρίες από ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, χειριστές στρατιωτικών ραντάρ και άλλων αξιωματούχων οι οποίοι παραδέχονταν την ύπαρξη ακριβώς αυτής της τεχνολογίας UFO, αντιβαρύτητας και ελεύθερης ενέργειας. Μία από τους μάρτυρες ήταν η Donna Hare, μια υψηλόβαθμη τεχνικός φωτογραφιών της NASA η οποία στις 6 Ιουνίου 1995 ανακοίνωσε σε μια ραδιοφωνική εκπομπή πως στο κτίριο 8 του Johnson Space Centre είχε δει την εικόνα ενός UFO σε φωτογραφίες της NASA. Συγκεκριμένα επρόκειτο για μια λευκή κυκλική κηλίδα στον ουρανό που δημιουργούσε σκιά στο έδαφος, άρα δεν ήταν απλώς πρόβλημα της φωτογραφίας. Όπως αποκάλυψε η Hare, ο υπεύθυνος για τις φωτογραφίες της είπε πως θα έπρεπε να την «επεξεργαστούν» πριν την δημοσιεύσουν για το κοινό.
Ψάχνοντας λοιπόν για σχετικά στοιχεία στους υπολογιστές αμερικανικών υπηρεσιών, ο McKinnon έπεσε πάνω σε μια λίστα που έφερε το όνομα «Μη Γήινοι Αξιωματικοί» ("Non-Terrestrial Officers"), για την οποία πίστεψε πως είχε κάποια σχέση με το εξωγήινο ζήτημα. Επίσης βρήκε μια λίστα με ονόματα σκαφών που δεν ανήκουν επίσημα στο αμερικανικό ναυτικό και υπέθεσε πως είχε να κάνει με διαστημόπλοια ενός αμερικάνικου διαστημικού στρατού. Η σημαντικότερη όμως, κατ’ αυτόν, ανακάλυψη έγινε στις αρχές του 2002 όταν είχε εισβάλει στους υπολογιστές του κτιρίου 8 του Johnson Space Centre. Τότε βρήκε μια φωτογραφία της NASA που παρουσίαζε ένα UFO σε σχήμα πούρου με σχηματισμούς που έμοιαζαν με γεωδαιτικούς θόλους σε όλες τις πλευρές του. Αλλά καθώς «κατέβαζε» την φωτογραφία με την αργή του σύνδεση, έγινε αντιληπτός από τους διαχειριστές των συστημάτων της NASA. Η σύνδεσή του διακόπηκε πριν ολοκληρωθεί η φωτογραφία, για την ύπαρξη της οποίας έτσι δεν υπάρχει σήμερα καμμία απόδειξη. Εκτός από στοιχεία κρυφής προηγμένης τεχνολογίας, ο McKinnon έψαχνε επίσης αποδείξεις για ενδεχόμενη ανάμιξη της αμερικάνικης κυβέρνησης στις τρομοκρατικές ενέργειες της 11ης Σεπτεμβρίου. Παραδέχτηκε όμως ότι δεν βρήκε καμία απόδειξη που να στήριζε μία τέτοια πρόταση.




NetScape Goat : Σύλληψη και Διαδικασίες Έκδοσης
Λίγο καιρό αργότερα, τον Μάρτιο του 2002, συνελήφθη από την Βρετανική Μονάδα Δίωξης του Τεχνολογικού Εγκλήματος (National High Tech Crime Unit). Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι αργότερα αυτή η υπηρεσία συγχωνεύθηκε με μία άλλη, αρμόδια για την δίωξη του οργανωμένου εγκλήματος, γεγονός που εύλογα δημιουργεί τη σκέψη ότι το ηλεκτρονικό έγκλημα στη Βρετανία ταυτίζεται πλέον ή έστω σχετίζεται με το οργανωμένο έγκλημα και κατ’ επέκταση με την τρομοκρατία. Κάποια στιγμή στο παρελθόν είχε γίνει ξανά αντιληπτός από τους υπευθύνους ασφαλείας των υπολογιστών της NASA αλλά κατάφερε να τους ξεγελάσει υποκρινόμενος έναν ελεγκτή της Στρατιωτικής Ηλεκτρονικής Ασφάλειας (Military Computer Security). Μετά τη σύλληψή του υποχρεώθηκε να παρουσιάζεται καθημερινά στο αστυνομικό τμήμα και του απαγορεύτηκε η χρήση υπολογιστή με σύνδεση στο Internet. Με τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν εναντίον του, κινδύνευε με ποινή φυλάκισης 6 μηνών στην χειρότερη περίπτωση ή υποχρεωτική κοινωνική εργασία, βάσει των βρετανικών νόμων. Όμως τον Νοέμβριο του 2002, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ παρενέβη στην υπόθεση, ζητώντας την έκδοσή του στην Αμερική, λόγω των ζημιών που προκάλεσε σε υπολογιστές υπηρεσιών της κυβέρνησης. Το περίεργο και ύποπτο είναι ότι οι διαδικασίες για την έκδοσή του στις ΗΠΑ, δεν ξεκίνησαν παρά τρία χρόνια αργότερα, το 2005. Μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει σαφές γιατί οι αμερικανικές αρχές άργησαν τόσο πολύ. Η υπόθεση της έκδοσής του εκκρεμεί, με τις πιέσεις από την αμερικανική πλευρά για την έκδοσή του να συνεχίζονται. Σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία, αν εκδοθεί, κινδυνεύει να δικαστεί ως τρομοκράτης αντιμετωπίζοντας ποινή κάθειρξης που μπορεί να φτάσει τα 70 χρόνια, χρηματική ποινή πάνω από 1.000.000 δολάρια, ακόμη και εγκλεισμό στο Γκουαντάναμο! Ο ίδιος πάντως εξ αρχής θεωρούσε τον εαυτό του αποδιοπομπαίο τράγο για παραδειγματισμό άλλων Hackers. Σε δικαστήριο που έγινε στις 12 Απριλίου 2006 η Αμερικανική Πρεσβεία της Αγγλίας προσκόμισε ένα έγγραφο σύμφωνα με το οποίο ο McKinnon θα είχε το δικαίωμα (όπως ζητούσαν οι συνήγοροί του) να μην δικαστεί βάσει του στρατιωτικού νόμου της Αμερικής, πράγμα που συμβαίνει με τους κατηγορουμένους για τρομοκρατία. Το έγγραφο δεν έγινε αποδεκτό, καθώς ήταν ανυπόγραφο και θεωρήθηκε πως δεν θα εξασφάλιζε στον McKinnon το δικαίωμα να μην δικαστεί ως τρομοκράτης. Αλλά στην συνεδρίαση που έγινε στις 10 Μαΐου το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι σύμφωνα με την Βρετανική Πράξη Έκδοσης (UK Extradition Act 2003) για να προχωρήσουν στην έκδοσή του δεν χρειάζονταν επαρκή στοιχεία ενοχής. Η πράξη της έκδοσης εγκρίθηκε τελικά στις 6 Ιουλίου 2006 αλλά στον δικαστικό αγώνα που θα ακολουθήσει, ο McKinnon θα προσπαθήσει να προσβάλει την απόφαση.



«ΗΠΑ εναντίον GARY McKINNON»
Η μήνη που δείχνει η Αμερικάνικη Δικαιοσύνη για τον McKinnon ίσως είναι πράγματι ο παραδειγματισμός των άλλων Hackers. Πρέπει να θεωρήσουμε ότι ακόμα και αυτή τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές μαίνεται ένας πόλεμος μεταξύ Αμερικανικής Κυβέρνησης και Ηackers που προσπαθούν να εισβάλουν σε κυβερνητικά συστήματα προκειμένου να πετύχουν κάθε πιθανό ή απίθανο, πονηρό ή ευγενή, ιδιοτελή ή ανιδιοτελή σκοπό. Από το να νιώσουν δυνατοί, μέχρι να υποκλέψουν φωτογραφίες, αρχεία, χρήματα, πληροφορίες. Είναι ένας πόλεμος συμβολικών χτυπημάτων, αποδιοργάνωσης κρατικών συστημάτων, συλλήψεων, απειλών, υπόγειων διαβουλεύσεων. Μία εκτεταμένη μάχη εντυπώσεων που μαίνεται τώρα και για όσο δύο υπολογιστές θα μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους. Πίσω και μετά από αυτούς τους Hackers, ελλοχεύουν υπομονετικά οι επόμενες γενιές. Έφηβοι με ταχύτατες συνδέσεις internet, nerds με άπλετο χρόνο, σαραντάρηδες προγραμματιστές, βαθυγνώστες των πιο περίπλοκων προγραμμάτων, ακόμα και εκκολαπτόμενοι τρομοκράτες και εγκληματίες. Η Αμερικανική Δικαιοσύνη θέλει να περάσει σε όλους αυτούς ένα μήνυμα, να τους δώσει ένα ηχηρό χαστούκι. Αν γνωρίζει κάποιος ότι στους ύποπτους καιρούς που διανύουμε μπορεί να περάσει 70 χρόνια στη φυλακή ή να κατηγορηθεί ως τρομοκράτης, θα διστάσει να κάνει Hacking σε συγκεκριμένα υπολογιστικά συστήματα. Από την άλλη, οι Hackers που κάνουν επιθέσεις τόσα χρόνια χωρίς να έχουν συλληφθεί, θα χαμογελάσουν, θα συνεχίσουν να κάνουν την «δουλειά» τους και ίσως η απειλή της πολυετούς κάθειρξης να αποτελεί απλά άλλον έναν κίνδυνο του επαγγέλματός τους.
Μέχρι στιγμής βέβαια, δημόσια τουλάχιστον, δεν έχουμε ακούσει να έχουν προβεί Hackers σε τρομοκρατικές ενέργειες. Λες και οι τρομοκράτες φοβούνται τους υπολογιστές και δεν γνωρίζουν ότι θα τους ερχόταν πιο φτηνά να μάθουν να χειρίζονται υπολογιστές παρά οπλικά συστήματα.



Τα Παιδιά της Συνωμοσίας
Για την διαδικτυακή κοινότητα ο McKinnon έχει δύο πρόσωπα και βασικά δύο μορφές αντιμετώπισης: Οι Hackers και οι γνώστες υπολογιστικών συστημάτων αμφισβητούν σοβαρά την εγκυρότητα των λεγομένων του προβάλλοντας σοβαρές ενστάσεις. Από την άλλη, οι Ufoλόγοι και οι υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας έχουν βρει στο πρόσωπό του έναν ήρωα, έναν Lone-GunMan του Διαδικτύου, που πίστευε και υποστήριζε τις απόψεις τους και ήθελε να βρει αποδείξεις. Είναι δυνατό ένας και μόνο άνθρωπος να έκανε τόση ζημιά; Ο McKinnon δεν μπήκε σε έναν κυβερνητικό οργανισμό μία φορά. Εισήλθε επανειλημμένα σε κυβερνητικούς οργανισμούς και προγράμματα για μεγάλο διάστημα, περνώντας απαρατήρητος. Δεν ήταν όμως ένας επαγγελματίας Hacker, έκανε λάθη, δεν γνώριζε βασικές αρχές που ακολουθούν οι απανταχού hackers. Ήταν λοιπόν ένας ερασιτέχνης που κατάφερε και βρήκε το «κουμπί» των συστημάτων που εισέβαλε; Ή μήπως τα συστήματα αυτά ήταν πράγματι διάτρητα;
Όσοι αντιδρούν, μεταξύ άλλων αμφισβητούν ότι με μία απλή 56 Kbps dial-up σύνδεση μπορεί κανείς να επιτεθεί στα φερόμενα ως υπερσύγχρονα ηλεκτρονικά συστήματα μίας υπερδύναμης όπως είναι οι ΗΠΑ. Αναφέροντας την ταχύτητα του μόντεμ του, ουσιαστικά ο McKinnon προκαλεί: Παρουσιάζεται ως ερασιτέχνης Hacker στις Αρχές αλλά και στους άλλους Hackers, κάποιος δηλαδή που με τα πενιχρά μέσα που διέθετε δεν θα μπορούσε να είναι τρομοκράτης και επικίνδυνος. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, χωρίς απαραίτητα να το επιδιώκει, περνάει μήνυμα «αντίστασης». Καθιστά εαυτόν έναν ρομαντικό αναζητητή της αλήθειας που τα έβαλε με το σύστημα και τις κυβερνήσεις, χωρίς να έχει τα στοιχειώδη τεχνολογικά μέσα. Ό,τι κατάφερε το πέτυχε με έναν υπολογιστή, ένα μόντεμ, μία αργή σύνδεση και ένα πρόγραμμα που διατίθεται στο εμπόριο. Υλικά δηλαδή που ο καθένας μπορεί να αποκτήσει με λίγα χρήματα και να τα χρησιμοποιήσει για τους σκοπούς του. Ο McKinnon, πρωτοπόρος για πολλούς, άνοιξε το δρόμο, έδωσε το παράδειγμα, έγινε μάρτυρας. Καλεί εμμέσως όσους πιστεύουν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ κρύβει στοιχεία, να ψάξουν να τα αναζητήσουν, έστω και με αυτόν τον τρόπο. Ο McKinnon φέρνει στη δημοσιότητα μία κατηγορία Hacker που υφέρπει στο διαδίκτυο αλλά ποτέ μέχρι τώρα δεν είχε παρουσιαστεί δημόσια. Είναι οι Hackers-Συνωμοσιολόγοι, Hackers που δεν επιθυμούν να καταστρέψουν λειτουργικά συστήματα, να γονατίσουν το κυκλοφοριακό, να τινάξουν στον αέρα τα χρηματιστήρια. Αναζητούν στοιχεία για τη Συγκάλυψη τεχνολογιών, για τις κυβερνητικές συγκαλύψεις, για απόρρητα διαστημικά προγράμματα. Ζητούν επιβεβαίωση των Θεωριών Συνωμοσίας. Παράδειγμα όμως μάλλον θέλει να δώσει και η αμερικανική κυβέρνηση τιμωρώντας αυστηρά και άτεγκτα τον McKinnon. Όχι τόσο για να τρομάξει τους απανταχού συνωμοσιοπαρανοικούς (προφανώς τους θεωρεί αρκετά μπερδεμένους με ή και χωρίς τη βοήθειά της) αλλά τους επίδοξους τρομοκράτες και κατασκόπους που μπορεί να κρύβονται μεταξύ τους. Είναι γνωστή εξάλλου η σύνδεση «ειδικών» του ανεξήγητου με μυστικές οργανώσεις και μυστικές υπηρεσίες.



ΑΠΟΜΥΘΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΡΑ
Εφημερίδες, τηλεοπτικές εκπομπές, fora και blogspots δίνουν τον χρόνο δημοσιότητας που αναλογεί στον McKinnon, τα γνωστά δεκαπέντε λεπτά, και μετά θα ξεχάσουν όπως συνήθως την υπόθεση. Πρόκειται για άλλη μία είδηση που διαστρεβλώθηκε από όσα ΜΜΕ ασχολήθηκαν μαζί της. Τα μονόστηλα των εφημερίδων δεν διαχωρίζουν σαφώς τι έψαχνε και τι βρήκε. Ο διαχωρισμός αυτός πρέπει να είναι σαφής, αφού ο McKinnon έψαχνε αποδείξεις για UFO, αντιβαρύτητα και άλλες θεωρίες συνωμοσίας, αλλά δεν βρήκε τίποτα απτό. Ήταν ακριβώς όμως οι αναφορές σε UFO, προηγμένες τεχνολογίες και θεωρίες συγκάλυψης που έδωσαν στο θέμα μία άλλη πρωτότυπη και σαφώς εμπορικά αξιοποιήσιμη οπτική.
Κάποιες εφημερίδες τον χαρακτήρισαν Mulder του Κυβερνοχώρου ενώ μερίδα των Media Debunkers διακωμώδησε το θέμα στηριζόμενη σε δηλώσεις του που μπορούν να ερμηνευθούν μεν ως ενδείξεις αφέλειας αλλά και ως δείγματα ενός ιδιαίτερου χιούμορ. Οι δηλώσεις του μοιάζουν να ταιριάζουν σε μία καθυστερημένη μεγαλοφυΐα! Σε έναν αντιφατικό άνθρωπο, έναν σαραντάρη ενήλικα που έπαιζε ηλεκτρονικά παιχνίδια, πίστευε σε εξωγήινους, που φοβάται ότι μετά την περιπέτειά του δεν θα τον προσλαμβάνει κανείς. Όταν μάλιστα τον ρώτησαν τι σκέφτεται για την περίπτωση να εγκλειστεί στο Γκουαντανάμο, μεταξύ άλλων απάντησε ότι το πορτοκαλί των στολών δεν θα ταιριάζει καλά με τα κόκκινα μαλλιά του!
Στις συνεντεύξεις του αντιμετωπίστηκε με ελαφρότητα έως σαρκασμό από δημοσιογράφους ακόμα και από το χώρο του ανεξήγητου. Η απαξιωτική στάση των ΜΜΕ φαίνεται να είναι μία προσπάθεια να ακυρώσουν όχι μόνο τις προσπάθειες του McKinnon αλλά και όλα όσα υποστηρίζει και αντιπροσωπεύει. Μαζί με τον McKinnon που φαίνεται να μην χειρίζεται με ικανότητα και σοβαρότητα τα πιστεύω του, γελοιοποιούνται και οι υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας και οι ufoλόγοι. Εμμέσως πλην σαφώς χαρακτηρίζονται ως απειλή για το σύστημα και υποψήφιοι τρομοκράτες.



«Η Ανατροφοδότηση της Συνωμοσίας»

Ο ίδιος ο McKinnon, βέβαια, ισχυρίζεται ότι απεχθάνεται τις Θεωρίες Συνωμοσίας και τους Συνωμοσιολόγους γιατί πιστεύουν όλα όσα τους λένε και δεν ψάχνουν για αποδείξεις. Ήθελε να κάνει ένα βήμα παραπέρα και έψαξε για απτά στοιχεία. Τα φαινόμενα όμως δείχνουν ότι παρά τις αντίθετες δηλώσεις του πίστευε στη Μεγάλη Συνωμοσία Συγκάλυψης αφού είχε μελετήσει συγκεκριμένες θεματολογίες (όπως το Disclosure Project και την περίπτωση Donna Hare) και έψαχνε εκεί που η ίδια η Συνωμοσία τον είχε κατευθύνει. Μιλάει ταυτόχρονα για πολλά θέματα που άπτονται της συνωμοσιολογίας, της επιστημονικής φαντασίας, της κυβερνητικής συγκάλυψης, αλλά και για προηγμένες φημολογούμενες επιστημονικές ανακαλύψεις. Αυτή η εικόνα του Mega-Conspiracy δεν μπορεί παρά να κινήσει υποψίες για τα κίνητρα αλλά και τις προθέσεις όχι μόνο του McKinnon αλλά και οποιουδήποτε ισχυριστεί ότι γνωρίζει λεπτομέρειες ή κατέχει πληροφορίες για τα εν λόγω θέματα. Με τις επιθέσεις του, την σύλληψή του και τις συνεντεύξεις του, συντελεί στην ροή της πληροφορίας την ενισχύει και είναι στην κρίση του καθενός πού την κατευθύνει, γιατί και με ποιες συνέπειες
Οι ερωτήσεις είναι πολλές: Τι βρήκε όλα αυτά τα χρόνια; Αν βρήκε κάτι, γιατί δεν το δημοσιοποίησε προκειμένου να κερδίσει δημοσιότητα αλλά και να προστατεύσει τη ζωή του από τυχόν απειλές; Ο ίδιος βέβαια προλαβαίνει τους κακόπιστους και δηλώνει στις συνεντεύξεις του ότι δεν βρήκε τις αποδείξεις που επιθυμούσε ή ένα γερό χαρτί με το οποίο θα μπορούσε να διαπραγματευτεί μία καλύτερη μεταχείριση. Η παραδοχή της αποτυχίας του τον καθιστά ακόμα πιο κωμική φιγούρα, αφού φαίνεται να έκανε «πολλή φασαρία για το τίποτα». Ο ίδιος δεν αφήνει καν υπονοούμενα που μπορούν να στηρίξουν ότι βρήκε πολλά περισσότερα από όσα λέει. Αν επιθυμούσε όμως την δημοσιότητα ή την ηρωοποίησή του από τους UFΟλόγους και τους συνωμοσιολόγους, θα μπορούσε να διανθίσει την ιστορία του με πολλές λεπτομέρειες, να ισχυριστεί ότι κατέχει κρυφά ή αποθηκευμένα αρχεία που θα έφερνε στην επιφάνεια όταν ερχόταν ο καιρός, να δίνει συνεντεύξεις σε ειδικά περιοδικά όπου θα επέμενε ότι βρήκε αποδείξεις, χωρίς απαραίτητα να χρειαστεί να τις φέρει ποτέ στο φως. Τη δεδομένη χρονική στιγμή ο McKinnon μοιάζει με ένα μεγάλο ανώριμο παιδί που μεγάλωσε με ιστορίες για εξωγήινους, UFO, μυστικές κυβερνήσεις, συγκαλύψεις. Το παιδί αυτό είτε επειδή ήθελε ανέκαθεν να αποδείξει ότι όλα τα παραπάνω αληθεύουν, είτε επειδή τυχαία ή από περιέργεια έγινε Hacker, μοιάζει σήμερα να προσπαθεί να πείσει τις αρχές ότι δεν έκανε τίποτα επιλήψιμο. Ταυτόχρονα, χωρίς ιδιαίτερες όμως προσπάθειες, παρουσιάζεται να πιστεύει ότι υπάρχει Συνωμοσία, υπάρχουν οι τεχνολογίες ελεύθερης ενέργειας και αντιβαρύτητας, αλλά δεν μπορεί να το αποδείξει.
Είναι βέβαιο ότι ο McKinnon είχε μπει σε σημαντικά στρατηγικά συστήματα και ίσως έπεσε πάνω σε πράγματα που δεν καταλάβαινε. Ας μην ξεχνάμε ότι είναι ένας σχεδόν αυτοδίδακτος προγραμματιστής. Δεν είναι ούτε στρατιωτικός, ούτε τεχνικός, ούτε αεροπόρος. Πώς θα αναγνώριζε ότι δεν ανακάλυψε απόρρητα στρατιωτικά προγράμματα αλλά εξωγήινα αεροσκάφη; Πώς θα αναγνώριζε τις συσκευές αντιβαρύτητας και ελεύθερης ενέργειας; Ο McKinnon λοιπόν και ο κάθε McKinnon, ήθελε να δει τη Συνωμοσία και κατά τη γνώμη του τη βρήκε. Πήγε στην άλλη πλευρά, πείστηκε, αλλά δεν έφερε μαζί του αποδείξεις. Ερμήνευσε ίσως κατά βούληση λίστες ονομάτων, κατασκευές, συστήματα, δημιουργώντας μία εικόνα που του ταίριαζε. Το ερώτημα είναι τραγικό: Αν οι αποδείξεις ήταν εκεί, μπροστά του, αλλά ο συγκεκριμένος δεν τις είδε ή τις προσπέρασε;


epiLog ouT
Το τελευταίο διάστημα έχουν έρθει στο φως διάφορες ειδήσεις από διαφορετικές πηγές που έχουν σχέση με την υπόθεση των UFO και μίας πιθανής εξωγήινης προέλευσής τους. To φιλμ της αυτοψίας του εξωγήινου του Roswell που γύρισε ο Santili αποδείχθηκε με θλιβερό τρόπο μία πικρόχολη απάτη (βλ. Strange #88), ενώ μετά από έξι χρόνια δόθηκε στη δημοσιότητα πόρισμα για λογαριασμό του Υπουργείου Άμυνας της Μεγάλης Βρετανίας σύμφωνα με το οποίο τα Αγνώστου Ταυτότητας Ιπτάμενα Αντικείμενα δεν είναι τίποτα περισσότερο από φυσικά φαινόμενα. Τώρα έρχεται στη δημοσιότητα η υπόθεση McKinnon. Χωρίς να υποστηρίζει κανείς ότι τα παραπάνω γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους (μπορεί όμως και να συνδέονται με πιθανούς και απίθανους τρόπους που δεν γνωρίζουμε!) δεν μπορεί παρά να σχολιαστεί η ύπαρξη τέτοιων «κυμάτων» που είτε απομυθοποιούν κάποιες πτυχές του ζητήματος που ονομάζεται UFOλογία είτε αναζωπυρώνουν το ενδιαφέρον ανθρώπων που ασχολούνται με την έρευνα του Αγνώστου.
Η υπόθεση McKinnon κρύβει περίεργες προθέσεις και κίνητρα, κυρίως από την πλευρά της Αμερικανικής Κυβέρνησης χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο McKinnon δεν κρύβει πράγματα και δεν αναμασά ένα «παραμυθάκι» που του σκάρωσαν οι δικηγόροι του στηριζόμενοι και στις συνωμοσιολογικές πεποιθήσεις του. H διαδικασία έκδοσης τρέχει αυτή τη στιγμή και σίγουρα θα έχουμε νεότερα σύντομα. Το Strange και το antidogma.gr θα σας κρατήσουν ενήμερους για οποιεσδήποτε εξελίξεις προκύψουν. Τουλάχιστον μέχρι να αποφασιστεί τελεσίδικα αν θα εκδοθεί ή όχι ο McKinnon στις ΗΠΑ. Γιατί κάτι μας λέει ότι μετά θα χάσουμε τα ίχνη του, όχι γιατί θα του «συμβεί» κάτι, αλλά γιατί τότε δεν θα μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη εκείνων των προθέσεων που λέγαμε παραπάνω.
Η συνέχεια στα δικαστήρια… Ή μήπως καλύτερα στις κινηματογραφικές αίθουσες;

freegary.org.uk
ΧΑΜΕΝΑ ΙΕΡΑ, ΒΩΜΟΙ και ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΛΑΤΡΕΙΕΣ στην ΑΡΧΑΙΑ ΗΛΙΔΑ




Λίγα χιλιόμετρα μόλις από την Αρχαία Ολυμπία, τα ερείπια της πάλαι ποτέ πρωτεύουσας των Ηλείων περιμένουν φιλόξενα να ξεναγήσουν τους λίγους επισκέπτες τους. Για περισσότερα από χίλια χρόνια η Ήλιδα ήταν η μόνιμη διοργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων. Εδώ γίνονταν όλες οι ετοιμασίες και ήταν στα γυμνάσιά της που προετοιμάζονταν οι Ολυμπιονίκες, ορίζονταν οι Ελλανοδίκες και ξεκινούσε η πομπή για την Ολυμπία. Σήμερα το πέπλο της δόξας έχει αποτραβηχθεί από την Ήλιδα. Οι Άγνωστες Λατρείες, τα Χαμένα Ιερά και οι μύθοι, σκιαγραφούν μία πολιτιστική και θρησκευτική πρωτεύουσα που περιμένει να αποκαλυφθεί.


ΑΚΜΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ
Προϊστορικά ευρήματα δείχνουν ότι η περιοχή κατοικήθηκε πολύ πριν αναπτυχθεί η πόλη των ιστορικών χρόνων, τουλάχιστον από την Πρωτοελλαδική Εποχή (2600-1900 πχ.) Η αρχαία παράδοση κτίζει τον πρώτο συνοικισμό τον 12 αιώνα π.χ. πιθανόν επί βασιλείας Οξύλου και αναφέρει την αναβίωση των αγώνων δρόμου στο ιερό του Δία στην Ολυμπία. Τη μυκηναϊκή περίοδο (1600-1200 π.χ.) η Ήλιδα αποτελούσε μία από τις τέσσερις σημαντικότερες πόλεις της περιοχής. Οι παλαιότεροι κάτοικοι της ήταν Αχαιοί, Αρκάδες, Αιολείς, αναμεμιγμένοι με προέλληνες και άλλα ελληνικά φύλα όπως φανερώνεται σε κάποια τοπωνύμια που είναι κοινά. Τον 10ο αιώνα η πόλη κράτος πήρε το όνομα Κοίλη Ήλιδα λόγω της διαμόρφωσης του εδάφους και διαδοχικά ξεκίνησε να προσαρτά γειτονικά της εδάφη όπως την Πισάτιδα με το ιερό της Ολυμπίας. Ωστόσο η μεγάλη ανάπτυξη του Ηλειακού Κράτους ξεκίνησε τον 8ο αιώνα π.χ. Το 776 π.χ. ορίστηκε συμβατικά ως η ημερομηνία των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων και για πρώτη φορά εφαρμόστηκε η Ιερή Εκεχειρία. Σταδιακά το Ηλειακό Κράτος έφτασε να καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα της Δυτικής Πελοποννήσου. Στην Ήλιδα, οι αθλητικές εγκαταστάσεις καταλάμβαναν ένα σημαντικό μέρος της πόλης αφού οι περισσότεροι αθλητές και οι συνοδοί τους προετοιμάζονταν εδώ πριν μεταβούν μέσω της Ιεράς Οδού στην Ολυμπία.
Στον Πελοποννησιακό Πόλεμο η Ήλιδα ήταν αρχικά με τη Σπάρτη ενώ αργότερα συμμάχησε με τους Αθηναίους. Οι πολεμικές συγκρούσεις και τα αντικρουόμενα συμφέροντα χαρακτήρισαν τα επόμενα ταραγμένα για την Ελλάδα χρόνια και οι Ηλείοι δεν έμειναν αμέτοχοι. Το 191 πχ ενσωματώθηκαν στην Αχαϊκή Συμπολιτεία, αργότερα στην Provincia Macedonia και την Provincia Achaia της Ρώμης.
Μετά την ευημερία που γνώρισε ο τόπος τον 2ο αιώνα μ.χ., ήρθαν οι επιδρομές των Γότθων, των Ερούλων, και των Βανδάλων να προξενήσουν εκτεταμένες καταστροφές. Ο Θεοδόσιος Β’ απαγόρευσε το 393μχ οριστικά την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων ενώ έκλεισε και τους τελευταίους ελληνικούς ναούς που λειτουργούσαν. Οι ορδές των αιμοσταγών χριστιανών ξεκίνησαν την τελική επιχείρηση ενάντια στο Δωδεκάθεο από τη Μακεδονία, κατέβηκαν νότια και όργωσαν Δελφούς, Θήβα, Κόρινθο, Ολυμπία, Σπάρτη.
Επί Φραγκοκρατίας, οι Φράγκοι αναγνώρισαν την κομβική θέση της Ήλιδας και έχτισαν πάνω στην ακρόπολή της πύργο με την ονομασία Belvedere. Η κατοχή από τους Φράγκους τελείωσε το 1430 με τον ερχομό του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Οι Τούρκοι κράτησαν υποτελή την περιοχή όπως και ολόκληρη την Ελλάδα για τετρακόσια χρόνια.




Ο ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΠΕΡΙΔΙΑΒΑΙΝΕΙ ΤΗΝ ΗΛΙΔΑ

Περίπου το 170 μ.χ. την Ήλιδα επισκέπτηκε ο Παυσανίας. Παρότι υπό ρωμαϊκή κατοχή, η πόλη βρισκόταν ακόμα στην ακμή της. Άθικτα ήταν ακόμα το θέατρο, οι στοές, τα γυμνάσια, οι κατοικίες, τα ιερά και ο Ιππόδρομος. Ήταν τα γραπτά του Παυσανία που βοήθησαν στο μέγιστο βαθμό στην ταυτοποίηση ορισμένων κτισμάτων που ήρθαν στο φως και την αναγνώριση των πολεοδομικών ενοτήτων.
Στο βορειοδυτικό μέρος της πόλης βρίσκονταν οι αθλητικές εγκαταστάσεις και οι χώροι προετοιμασίας των αθλητών, στα ανατολικά τα δημόσια οικοδομήματα της αγοράς, νότια της κεντρικής οδού ήταν το κύριο μέρος της πόλης. Βορειοανατολικά δέσποζε το θέατρο και νότια της κεντρικής οδού ήταν η κυρίως πόλη και το εμπορικό κέντρο.
Ο Παυσανίας περιγράφει τρία γυμνάσια με τις ονομασίες Ξυστός, Τετράγωνον, και Μαλθώ. Στα τρία γυμνάσια υπήρχαν διάφορα ιερά και εδώ προετοιμάζονταν οι αθλητές πριν τους αγώνες στην Ολυμπία. Στο Πλέθριο οι Ελλανοδίκες χώριζαν τους αθλητές μετά από δοκιμασίες σε κατηγορίες ανάλογα με την ηλικία και το αγώνισμά τους. Μέσα στο Ξυστό υπήρχαν ιερά του Ιδαίου Ηρακλή, του Έρωτα και του Αντέρωτα, την Δήμητρας και της Κόρης, αλλά και ένα κενοτάφιο αφιερωμένο στον Αχιλλέα. Οι γυναίκες της Ήλιδας τιμούσαν και θρηνούσαν με τελετές τον Αχιλλέα την ημέρα έναρξης των αγώνων. Στο Τετράγωνον οι αθλητές αγωνίζονταν στην πάλη και εξασκούνταν στην πυγμαχία. Το ένα από τα δύο αγάλματα του Δία βρισκόταν στο Τετράγωνο. Στο γυμνάσιο που είχε την ονομασία Μαλθώ λόγω της μαλακότητας του εδάφους του, υπήρχε προτομή του Ηρακλή και ανάγλυφο του Έρωτα και του Αντέρωτα. Ο Έρωτας κρατούσε ένα κλαδί φοινικιάς και ο Αντέρωτας προσπαθούσε να του το πάρει.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι η Αγορά της Ήλιδας ήταν μοναδική για τα ελληνικά δεδομένα. Η κατασκευή της στηριζόταν στον συνδυασμό στοών που βρίσκονταν σε απόσταση η μία από την άλλη και σε δρόμους που ένωναν τις στοές. Στην Αγορά, που ονομαζόταν Ιππόδρομος, και στον Ελλανοδικεώνα οι Ελλανοδίκες περνούσαν δέκα μήνες πριν την έναρξη των αγώνων προκειμένου να μάθουν τα καθήκοντά τους από τους νομοφύλακες. Στον Ιππόδρομο ο Παυσανίας αναφέρει βωμούς του Δία ενώ στην ύπαιθρο της αγοράς αντίκρισε τα πιο λαμπρά αντικείμενα, το ναό και το άγαλμα του Ακεσίου Απόλλωνα. Ο χαρακτηρισμός Ακέσιος, από το ρήμα «ακέομαι» που σήμαινε θεραπεύω, ταυτιζόταν με τη λέξη Αλεξίκακος που χρησιμοποιούσαν και οι Αθηναίοι από το Αλέξω+κακό, διώχνω δηλαδή το κακό, την αρρώστια.
Το Θέατρο της Ήλιδας βρίσκεται μεταξύ της αγοράς και του ποταμού. Κατασκευάστηκε τον 4ο αιώνα π.χ. και είναι από τα παλαιότερα και ομορφότερα της Αρχαίας Ελλάδας. Συνδυάζει τη λίθινη σκηνή με το επιχωματωμένο κοίλο που στηρίζεται σε ισχυρά αναλήμματα στα δύο άκρα. Η διάμετρος της κυκλικής ορχήστρας είναι 25 μέτρα. Νοτιοδυτικά της αγοράς οι ανασκαφές αποκάλυψαν προϊστορικό νεκροταφείο αλλά και απομεινάρια λατρευτικών κτιρίων των κλασικών και ελληνιστικών χρόνων.






ΗΛΙΟΣ Ο ΠΑΝΤΕΠΟΠΤΗΣ-
ΣΕΛΗΝΗ Η ΕΡΩΜΕΝΗ ΤΩΝ ΗΛΕΙΩΝ



Κοντά στον ναό και το άγαλμα του Ακεσίου Απόλλωνα, υπήρχαν λίθινα αγάλματα του Ηλίου και της Σελήνης. Το μεν άγαλμα του Ηλίου είχε ακτίνες, το δε της Σελήνης κέρατα, προφανώς ημισέληνο. Πολύ πριν τους Ολύμπιους Θεούς η λατρεία του Ηλίου και της Σελήνης ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη. Ο Θεός Ήλιος απεικονιζόταν πολλές φορές με ένα μεγάλο μάτι που παρατηρούσε και έβλεπε τα πάντα. Πρόδωσε στη Δήμητρα την αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα και στον Ήφαιστο τις απιστίες της Αφροδίτης. Θεωρείται ότι έδωσε το όνομά του στην Ηλεία, λόγω της συνεχούς ηλιοφάνειας, ενώ σύμφωνα με άλλους λόγω των λατρευτικών τελετών στο όνομά του. Γιος του Ήλιου φέρεται ότι ήταν ο Αυγείας, το όνομα του οποίου σχετίζεται με την Αυγή. Πιθανόν οι κάτοικοι να προσωποποίησαν την ξεχασμένη θεότητα του Ηλίου όταν τη θέση των αρχαίων προγονικών θεοτήτων έπαιρναν οι νεότερες. Έτσι μπορεί να δικαιολογείται και η σύγκρουση του Αυγεία με τον Ηρακλή κατά τον πέμπτο άθλο του ήρωα, μία σύγκρουση μεταξύ μίας Παλαιάς Θεότητας με μια Ολύμπια, νέα και ρωμαλέα, που πεισματικά εκθρονίζει ότι είχε απομείνει από το παρελθόν.
Ίσως η λατρεία της αδελφής του Ηλίου, της Σελήνης, να ήταν τόσο διαδεδομένη στην περιοχή λόγω του Ενδυμίωνα, του μυθικού βασιλιά και της ερωτικής τους σχέσης. Από την ένωσή τους γεννήθηκαν πενήντα κόρες που συμβολίζουν τους πενήντα σεληνιακούς μήνες κάθε Ολυμπιάδας. Λέγεται ότι κάθε νύχτα η Σελήνη έβγαινε με το άρμα της και φώτιζε τη γη. Μια νύχτα όμως είδε έναν όμορφο βοσκό, τον Ενδυμίωνα, να κοιμάται και επειδή δεν ήθελε να τον ξυπνήσει, δεν φώτισε το βουνό. Άλλη εκδοχή θέλει την Σελήνη να διακόπτει την πορεία της και να κατεβαίνει να κοιμηθεί μαζί του. Ο Δίας τιμώρησε τη Σελήνη για τα καμώματά της και έριξε σε αιώνιο ύπνο τον βοσκό, χαρίζοντάς του όμως έτσι και την Αθανασία. Μόνο μία φορά κάθε χρόνο ο Ενδυμίωνας θα ξυπνούσε από τον λήθαργο για να συναντήσει την αγαπημένη του Σελήνη. Ο ιδανικός τους έρωτας είναι σημείο αναφοράς για πολλούς αρχαίους συγγραφείς και οι Ηλείοι έβλεπαν στο πρόσωπό της ανικανοποίητα ιδανικά και την ποθούμενη ένωση του θνητού με το θείο.



«ΞΥΛΑ ΛΕΥΚΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΤΕΡΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ»


Η Ηλειακή Εκδοχή για την καταγωγή του Δία θέλει τόπο γέννησής του την Ολυμπία. Η μητέρα του Ρέα είχε φέρει από τους Ιδαίους Δακτύλους τους Κουρήτες να τον φυλούν από τον Κρόνο. Μέσα στην Ιερή Άλτη της Ολυμπίας υπήρχε μεγάλος βωμός αφιερωμένος στον Δία, ανάμεσα στους ναούς του Δία, της Ήρας και της Ρέας. Το ύψος του ήταν είκοσι δύο πόδια και τον είχε χτίσει ο Ιδαίος Ηρακλής. Κάθε μέρα θυσίαζαν εκεί και θεωρούσαν κακό οιωνό αν περνούσε κάποιο πουλί και άρπαζε κάποιο από τα σφάγια. Μία ιστορία αναφέρει ότι οι μύγες ενοχλούσαν τον Ηρακλή όταν πήγε να θυσιάσει στο βωμό. Τότε εκείνος θυσίασε στον Απομύιο Δία και οι μύγες εξαφανίστηκαν.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στο ναό του Δία δεν επιτρεπόταν να μπει κάποιος αν πριν είχε φάει κρέας από σφάγιο αφιερωμένο στον Πέλοπα. Επίσης αναφέρει ότι για τις θυσίες τους στον Δία οι Ηλείοι χρησιμοποιούσαν μόνο ξύλα Λεύκας. Υπεύθυνοι για τη λειτουργία του βωμού ήταν ιερείς από τις τέσσερις μεγάλες μαντικές οικογένειες της Ηλειακής Πύλου (Κλυτιάδες, Ιαμίδες, Τελλιάδες και Καλλιάδες)
Υποτίθεται ότι στην Ιερή Άλτη υπήρχε και μαντείο αφιερωμένο στον Δία. Την ξεχωριστή θέση που κρατά ο Δίας μεταξύ των θεών που λάτρευαν οι Ηλείοι αποδεικνύει ο ναός του στην Ολυμπία. Μεγαλοπρεπέστατο έργο του Ηλείου Λίβωνα, φιλοξενούσε το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, ένα από τα εφτά θαύματα της αρχαιότητας, έργο του Φειδία. Το άγαλμα ήταν τόσο μεγαλειώδες που υπέθεταν ότι είτε ο Δίας κατέβηκε και παρουσιάστηκε στον Φειδία είτε ο καλλιτέχνης ανέβηκε στον Όλυμπο και εμπνεύστηκε από τη μορφή του θεού. Κάποιες ιδιαίτερες έως πολύ παράξενες ιδιότητες του Δία αποκαλύπτει και η πληθώρα των προσωνυμίων του: Απόμυιος, Κεραύνιος, Καταιβάτης, Σωτήρ, Λευκαίος, Καθάρσιος, Άρειος, Λυκαίος, Ερκείος, Χθόνιος. Τα ονόματα δεν είναι τυχαία. Αποκάλυπταν δυνάμεις των θεών που έπρεπε οι πιστοί να επικαλεστούν σε ανάλογες περιπτώσεις.



ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΧΡΟΝΟ ΑΝΟΙΓΕΙ ΤΙΣ ΠΥΛΕΣ ΤΟΥ Ο ΑΔΗΣ

Το Μοναδικό Ιερό του Άδη στην Ελλάδα βρισκόταν στην Ηλειακή Πύλο (στην αρχαιότητα υπήρχαν τρεις πόλεις με την ονομασία «Πύλος». Η Μεσσηνιακή, η Τριφυλλιακή και η Ηλειακή). Μόνο οι Ηλείοι τιμούσαν τον Άδη. Οι όποιες τιμές του αποδίδονταν είτε ήταν μυστικές είτε ξεχάστηκαν γρήγορα. Ο Ηλειακός Άδης δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Πλούτωνα, αφού οι Ηλείοι διαχώριζαν τις δύο αυτές θεότητες. Ανάμεσα στα άλλα ιερά και κτίσματα της Ήλιδας υπήρχε ιερός περίβολος και ναός του Άδη. Οι χώροι άνοιγαν μόλις μία φορά το χρόνο και για έναν μόνο ιερέα. Ποτέ άλλοτε και για κανένα λόγο δεν άνοιγε το ιερό, αφού θεωρούσαν ότι μόνο μία φορά πηγαίνει ο άνθρωπος στον Κάτω Κόσμο. Ο λόγος που οι Ηλείοι είχαν ναό του Άδη σύμφωνα με τον Παυσανία είναι πως όταν ο Ηρακλής επιτέθηκε στην Ηλειακή Πύλο, είχε βοήθεια από την Αθηνά, οπότε ο Άδης που μισούσε τον Ηρακλή έσπευσε να βοηθήσει τους Πυλίους. Ο Όμηρος επίσης αναφέρει πως «ο Άδης ήταν μεταξύ αυτών που πληγώθηκαν, όταν ο γιος του ασπιδοφόρου Δία, χτυπώντας τον στην Πύλο, ανάμεσα στους νεκρούς, τον έκανε να πονάει». Πέρα από την εξήγηση σχετικά με τον Ηρακλή, υπάρχουν υπόνοιες πως η Πύλος πήρε το όνομά της επειδή ήταν Πύλη προς Τον Κάτω Κόσμο. Ίσως δεν είναι τυχαίο που υπήρχαν περισσότερες από μία πόλεις με την ίδια ονομασία, ίσως οι Είσοδοι για τον Κάτω Κόσμο να ήταν αρκετές. Στην περίπτωση αυτή, ασφαλώς και θα λάτρευαν με κάποιο φανερό ή μυστικό τρόπο τον Άδη.
Με την ονομασία Πλούτωνας, ο θεός ήταν πιο γνωστός και προσιτός στους πιστούς. Έξι είναι όλα κι όλα τα ιερά ανά την Ελλάδα που λάτρευαν τον υποχθόνιο θεό με την ονομασία αυτή και τα έξι βρίσκονταν στην Πελοπόννησο. Συνήθως λατρευόταν από κοινού με την Δήμητρα και την Περσεφόνη. Πλουτώνια (ή Χαρώνια) ονόμαζαν μέρη που πίστευαν ότι είχαν σχέση με τον θεό του Κάτω Κόσμου, όπως πηγάδια, βάραθρα, σπηλιές. Ταυτόχρονα, τα μέρη και τα ιερά θεωρούνταν τόποι σκοτεινών δυνάμεων και μαντικής τέχνης. Τέτοια Νεκρομαντεία υπήρχαν στην Θεσπρωτία, στο Ταίναρο, στην Κύμη της Ιταλίας και στα Χαρώνια της Φιγαλείας. Πιστεύεται ότι Ηλείοι μετέφεραν τη λατρεία του Άδη και στη Δωδώνη, ιδρύοντας εκεί Νεκρομαντείο. Στην Ιλιάδα αναφέρεται πως για να επικαλεστούν τον θεό Άδη οι πιστοί χτυπούσαν τα χέρια και τα πόδια τους στη γη για να τους ακούσει ενώ θυσίαζαν και μαύρα πρόβατα. Ο σκύλος, το φίδι και ο λύκος από τα ζώα, το κυπαρίσσι από τα δέντρα και ο νάρκισσος από τα λουλούδια ήταν αφιερωμένα στον Άδη.
Οι απεικονίσεις και τα αγάλματα του Άδη είναι ελάχιστα, αφού ο κόσμος φοβόταν ακόμα και να προφέρει το όνομά του. Σε αγγεία και ανάγλυφα εμφανιζόταν σκυθρωπός με μακρυά μαλλιά και γένια, ενώ το βλέμμα του ήταν απόκοσμο και απέπνεε φόβο.



ΤΟ ΑΦΑΝΤΟ ΑΓΑΛΜΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ, Ο ΑΝΗΛΙΑΓΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΧΛΕΜΟΥΤΣΙ



Η Αθηνά λατρευόταν με διάφορα προσωνύμια στην Ηλεία. Ένας μύθος αναφέρει ότι μετά την εκστρατεία του Ηρακλή στην Ήλιδα, οι γυναίκες παρακάλεσαν την θεά να μείνουν έγκυες από τους λίγους άντρες που είχαν απομείνει, αφού ο πληθυσμός είχε ελαττωθεί αισθητά μετά τις μάχες. Στην περιοχή που έλαβαν χώρα οι «καθαγιασμένες» συνευρέσεις, χτίστηκε ιερό προς τιμήν της Μητρός Αθηνάς. Ο Ντίνος Ψυχογιός τοποθετεί το ιερό στη σημερινή θέση Γιατρονέρι Λεχαινών, κοντά στα νερά του Μοσκονερίου (Βρωμονέρι). Εκεί παραδίδονταν «τα στριγγλιάρικα και νεραιδοπαρμένα μικροπαίδια», σε μια τελετουργία που «δεν είναι παρά συνέχεια της λατρείας των αρχαίων Ηλείων στο Ιερό της Αθηνάς Μητρός». Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ναρκαίος, γιος της Φυσκόας και του θεού Διονύσου, ίδρυσε ιερό της Ναρκαίας Αθηνάς, ενώ άλλα ιερά ήταν αυτά της Κυδωνίας Αθηνάς, της Λαρισαίας Αθηνάς και της Σκιλλουντίας Αθηνάς. Μυστήριο καλύπτει το άγαλμα της Αθηνάς που βρισκόταν στον ναό της στην ακρόπολη της Ήλιδας. Εκεί ο Φειδίας είχε κατασκευάσει χρυσελεφάντινο άγαλμα προς τιμήν της. Στο κράνος της είχε έναν πετεινό, το πουλί που ήταν πάντα έτοιμο για μάχη, αλλά ήταν σύμβολο και της Εργάνης Αθηνάς επειδή συμβόλιζε την εργατικότητα. Πουθενά δεν αναφέρεται η καταστροφή του αγάλματος, γεγονός που γεννά υποψίες μήπως βρίσκεται άθικτο και καλά φυλαγμένο κάπου. Σήμερα, στην ακρόπολη της Ήλιδας ορθώνεται το ξωκλήσι του Αηγιάννη του Θεολόγου, κλειστό λόγω των συνεχών διαρρήξεων. Στέκεται επόπτης της τεράστιας κατάφορης κοίλης πεδιάδας της Γαστούνης. Στην περιοχή υπάρχει ένας θρύλος που μιλάει για τον βασιλιά της Παλαιόπολης, Ανήλιαγο, που συναντούσε μέσω υπόγειας στοάς είκοσι χιλιομέτρων την αγαπημένη του Ανήλιαγη, βασίλισσα στο Κάστρο Χλεμούτσι, στο λόφο Χελωνάτα στην Κυλλήνη. Ο Ανδρέας Μπούτσικας στα «Φράγκικα μνημεία στην Ηλεία» αναφέρει ότι οι γεροντότεροι στην περιοχή είχαν ακούσει για μια στοά στους ΝΔ πρόποδες της Ακρόπολης της Ήλιδας που επικοινωνούσε με το Χλεμούτσι. Μάλιστα στις αρχές του 20ου αιώνα δυο αδέρφια από την Παλαιόπολη, ονομαζόμενοι Μητσιλέτοι, μπήκαν στη στοά για να δουν αν και προς τα πού συνεχιζόταν ο υπόνομος. Συνάντησαν όμως δυνατό ρεύμα αέρα, το φανάρι που είχαν για οδηγό έσβησε και επέστρεψαν άπραγοι. Κι ένας παπάς με τους δύο του γιους προσπάθησαν να ακολουθήσουν τη διαδρομή αλλά δεν τα κατάφεραν. Οι κάτοικοι σήμερα δεν γνωρίζουν την ακριβή τοποθεσία της στοάς, ενώ κατά άλλους δεν αποτελεί παρά ένα μύθο δίχως καμία βάση.(Βλ. Άρθρο σχετικά με το Κάστρο Χλεμούτσι «Μυστική Ελλάδα» Τεύχος #5, Δεκέμβριος 2004)




ΔΙΟΝΥΣΟΥ ΜΕΘΗ ή ΗΛΕΙΟΙ ΜΑΙΝΟΜΕΝΟΙ



Με τον Διόνυσο σχετίζεται η μεγάλη ηλειακή γιορτή Θυία (εκ του θύω που σημαίνει ταράζω, μαίνομαι). Κατά τη διάρκεια της γιορτής οι Ηλείοι πίστευαν ότι ο ίδιος ο Διόνυσος τους επισκεπτόταν. Οι ιερείς, ενώπιον ντόπιων και ξένων, μετέφεραν στο ιερό τρεις άδειους λέβητες και στη συνέχεια το σφράγιζαν. Την επόμενη μέρα ήλεγχαν τις σφραγίδες και εισέρχονταν στο ιερό. Εκεί λοιπόν, σύμφωνα με την παράδοση, έβρισκαν και τους τρεις λέβητες γεμάτους κρασί! Ο Παυσανίας βεβαιώνει με μαρτυρίες το αληθινό του γεγονότος αν και δεν παρευρέθηκε. Άλλη δοξασία έλεγε ότι κάθε δεύτερη χρονιά από το ναό του Διονύσου ανέβλυζε νερό. Κατά τη διάρκεια της γιορτής των Θυίων οι Ηλείοι μεθούσαν, χόρευαν μανιασμένα και καταλαμβάνονταν από διονυσιακή έκσταση. Η σχέση των Ηλείων με τον Διόνυσο βεβαιώνεται και από τη δοξασία πως ο Θεός είχε ανακαλύψει την άμπελο και την προσέφερε στους ντόπιους. Άλλες ιστορίες ήθελαν τον Διόνυσο να ενσαρκώνεται και να συνευρίσκεται με θνητές, να γλεντοκοπά με τους ανθρώπους και να τους παρασύρει σε παραλήρημα. Θεωρούνταν γεωργικός θεός, προστάτης της κτηνοτροφίας, της γεωργίας και οι άνθρωποι τον επικαλούνταν όποτε ήθελαν να τους πάει καλά η σοδειά. Οι Μαινάδες της Ήλιδας επικαλούνταν τον Θεό με τη μορφή ταύρου, σύμβολο των Μινωιτών, και τον καλούσαν να έρθει κοντά τους μαζί με τις Χάριτες. Κοντά στο ιερό του Πέλοπα στην Ολυμπία υπήρχε κοινό ιερό του Διονύσου με τις Τρεις Χάριτες. Η σύνδεση του Διονύσου, θεού του γλεντιού, με τις Τρεις Χάριτες, θεότητες του πνεύματος και της σοφίας, αποδεικνύει ίσως βαθύτερες σχέσεις μεταξύ φαινομενικά αντίθετων θεοτήτων.
Ιερατείο αφιερωμένο στον Διόνυσο ήταν το περίφημο Συμβούλιο των Δεκαέξι Γυναικών, ένας θεσμός που αποδείκνυε την σημαντική θέση που κατείχε η γυναίκα στην Αρχαία Ήλιδα. Τα καθήκοντα των δεκαέξι γυναικών θεωρούνταν εξίσου σημαντικά με αυτά των Ελλανοδικών, αφορούσαν πολιτικές διενέξεις και ζητήματα λατρείας των θεών με αποκορύφωμα μυστικές λατρείες και ναούς που μόνο γυναίκες μπορούσαν να εισέλθουν.
Δεν μπορεί παρά να εντυπωσιάσει το γεγονός πως οι Ηλείοι είχαν ναό όπου λάτρευαν τον Σειληνό ξεχωριστά από τον Διόνυσο. Οι Σάτυροι και οι Σειληνοί ταυτίζονταν τις περισσότερες φορές με τον Διόνυσο ο Παυσανίας όμως αναφέρει ότι στην Ήλιδα υπήρχε ναός του Σειληνού, όπου η Μέθη του προσέφερε κρασί σε ένα ποτήρι. Δεν είναι παράξενο που οι τελετουργίες προς τιμήν του Διονύσου δαιμονοποιήθηκαν στα χριστιανικά χρόνια. Ο Θεός ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής και όλα τα έθιμα προς τιμήν του έπρεπε να χαρακτηριστούν αρνητικά. Η μέθη, η έκσταση, τα οράματα, η απελευθέρωση από κάθε ανθρώπινο δεσμό αλλά και οι νυχτερινές θυσίες τράγων, ταύρων, γουρουνιών προς τιμήν του Διονύσου σταδιακά παρουσιάστηκαν ως μιαρές πράξεις.


ΙΕΡΟ ΤΗΣ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ

Κοντά στη στοά των Ελλανοδικών, πίσω από τη στοά με την ονομασία Κερκυραϊκή, υπήρχε ναός της Αφροδίτης και χρυσελεφάντινο άγαλμα που είχε φιλοτεχνήσει ο Φειδίας. Η Αφροδίτη ονομαζόταν Ουρανία και με το ένα πόδι της πατούσε επάνω σε μία χελώνα. Μέσα σε ένα κρηπίδωμα στο εσωτερικό του τεμένους της υπήρχε χάλκινο άγαλμα που απεικόνιζε τη θεά να κάθεται πάνω σε έναν χάλκινο τράγο. Το εύγλωττο άγαλμα ήταν έργο του περίφημου Σκόπα και η Αφροδίτη ονομαζόταν Πάνδημη. Ο Πλούταρχος θεωρεί ότι το κέλυφος της χελώνας συμβόλιζε την σκληρή φρούρηση των ανύπαντρων κοριτσιών αλλά και την υποχρέωση των παντρεμένων γυναικών να μένουν στο σπίτι σιωπηλές όπως σιωπηλό ζώο ήταν η χελώνα. Ο τράγος πιθανόν να συμβόλιζε την λαγνεία, αφού ήταν σύμβολο και του θεού Διονύσου. Με την Αφροδίτη σχετίζεται και το ιερό των Τριών Χαρίτων. Κάθε μία από τις Χάριτες κρατούσε ένα τριαντάφυλλο, ένα κότσι και ένα κλαδί μυρτιάς. Το τριαντάφυλλο και η μυρτιά ήταν ιερά σύμβολα της Αφροδίτης που σχετίζονταν με τον μύθο του Άδωνη, ενώ τα κότσια ή αστράγαλοι ήταν εκτός από παιχνίδια και μαντικά αντικείμενα. Η αγαπημένη θεά των Χαρίτων ήταν η Αφροδίτη επειδή προστάτευε τους νέους (εξ ου και η προσωνυμία Φιλομείρακας) και τις παρθένες και επεδίωκε να διατηρήσει το πνεύμα τους καθαρό και νεανικό.


ΣΩΣΙΠΟΛΙΣ : Ο ΤΟΠΙΚΟΣ ΔΑΙΜΟΝΑΣ, ΤΟ ΠΑΙΔΙ-ΦΙΔΙ

Όταν οι Αρκάδες εισέβαλαν στην Ηλεία, παρουσιάστηκε στους Ηλείους στρατηγούς μία μητέρα με ένα μωρό στο στήθος. Είχε δει ένα όνειρο που της αποκάλυψε ότι με κάποιο τρόπο το παιδί της θα βοηθούσε στην νίκη επί των Αρκάδων. Οι στρατηγοί την πίστεψαν και ακούμπησαν το μωρό γυμνό μπροστά από το στρατό τους. Όταν οι Αρκάδες επιτέθηκαν, το παιδί μεταμορφώθηκε σε φίδι! («ενταύθα ήδη δράκων ην») Οι Αρκάδες σάστισαν από το ανέλπιστο θέαμα και τράπηκαν σε φυγή. Οι Ηλείοι ονόμασαν τον θεό Σωσίπολη επειδή έσωσε την πόλη και έχτισαν ιερό εκεί που το φίδι εξαφανίστηκε μέσα στη γη μετά τη μάχη. (Βλ. Stran-Ge #68, άρθρο του Χρίστου Οικονομίδη για τους Ανθρώπους-Φίδια) Μαζί με τον Σωσίπολη λάτρευαν και την Ειλείθυια γιατί θεώρησαν ότι η θεά είχε φέρει στον κόσμο το παιδί. Μαζί με την ιέρεια της Ειλειθυίας που εκλεγόταν μία κάθε χρόνο, ιερουργούσε και μία ιέρεια του Σωσίπολη που του προσέφερε νερό για το λουτρό του και πίτες ζυμωμένες με κριθάρι και μέλι. Οι επισκέπτες και πιστοί δεν επιτρεπόταν να εισέλθουν στα ενδότερα. Εκεί μόνο η ιέρεια του θεού με το πρόσωπό της καλυμμένο μπορούσε να εισέλθει. Στο ιερό της Ειλειθυίας περίμεναν οι παρθένες και οι γυναίκες έψαλλαν ύμνο καίγοντας θυμιάματα. Εντύπωση κάνει ότι απαγορεύονταν οι σπονδές με κρασί.
Στην Ήλιδα, σε ένα μικρό κτίσμα αριστερά του ιερού της Τύχης λατρευόταν κι εδώ ο Τοπικός Δαίμονας Σωσίπολις. Ο Παυσανίας γράφει ότι παράσταιναν τον Δαίμονα όπως είχε εμφανιστεί σε ένα όνειρο: Ένα παιδί με χλαμύδα που ήταν στολισμένη με αστέρια και στο ένα χέρι κρατούσε το Κέρας της Αμάλθειας. Τι σχέση μπορεί να είχε το Κέρας της Αμάλθειας, μαγικό αντικείμενο που παρείχε στον κάτοχό του όλα τα αγαθά, με την μεταμόρφωση του παιδιού σε φίδι ή και με τη νίκη επί των Αρκάδων; Το Κέρας της Αμάλθειας ήταν και για τον Άδη έμβλημα από κάποια περίοδο και μετά.




ΑΣΕΜΝΟΙ ΧΟΡΟΙ ΣΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΙΔΟΣ

Οι Λετρίνοι, γειτονική και φιλική πόλη της Ήλιδας, λάτρευαν την Αλφειαία Αρτέμιδα. Για την ονομασία και τη λατρεία της θεάς υπάρχουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι κάποτε ο Αλφειός ερωτεύτηκε τη θεά. Επειδή γνώριζε ότι πολύ δύσκολα η Άρτεμις θα υπέκυπτε στον έρωτά του αποφάσισε να μεταχειριστεί βία. Μια νύχτα λοιπόν πήγε στους Λετρίνους, όπου η θεά με τις συνοδούς της είχαν επιδοθεί σε ολονύχτιες τελετές. Όταν ο Αλφειός πλησίασε αντίκρισε όλες τις συμμετέχουσες να έχουν περάσει το πρόσωπό τους με λάσπη. Έτσι δεν κατάφερε να αναγνωρίσει ποια από όλες ήταν η θεά και έφυγε άπραγος. Η λατρεία της Αλφειαίας Αρτέμιδος διαδόθηκε και στην Ήλιδα. Θεωρούνταν γιορτή της γονιμότητας και όπως και η λατρεία για την Κορδάκα Αρτέμιδα, είχε άσεμνο χαρακτήρα. Οι ακόλουθοι του Πέλοπα γιόρταζαν τη νίκη του κοντά στο ναό της Κορδάκας Αρτέμιδος χορεύοντας τον ομώνυμο άσεμνο τοπικό χορό. Οι Ηλείοι ένωσαν την λατρεία της Αλφειαίας Αρτέμιδος με τη δική τους, της Ελαφιαίας Αρτέμιδος. Σταδιακά παρέμεινε μόνο το δεύτερο προσωνύμιο που σχετιζόταν είτε με το κυνήγι των ελαφιών είτε με την ανατροφή της θεάς από μία ντόπια γυναίκα με το όνομα Ελάφιος.





ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
Τα ερείπια της Ήλιδας οριοθετούνται σήμερα μεταξύ της κοίτης του Πηνειού, της ακρόπολης του Παλιόπυργου ή Καλοσκόπη, σημερινός Αηγιάννης ο Θεολόγος, και του ρέματος με την ονομασία Λαγκάδι. Η Αρχαία Πόλη εκτεινόταν στη θέση των σημερινών χωριών Παλιόπολης (νοτιοανατολικά), Αυγείου (νοτιοδυτικά), Καλυβιών (δυτικά).
Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ήλιδας, στους πρόποδες της Ακρόπολης και πολύ κοντά στο χωριό Παλιόπολη (Νέα Ήλιδα), εντυπωσιάζει με την σύγχρονη αρχιτεκτονική του. Στις καλαίσθητες αίθουσές του ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει ευρήματα από την Παλαιολιθική έως και την ύστερη ρωμαϊκή εποχή (100.000 πχ – 330 μ.Χ.). Αγάλματα, αγγεία, επιτύμβιες στήλες, νομίσματα, προσωπεία, εισιτήρια, πήλινα ειδώλια αποτελούν ψηφίδες μιας ιστορίας που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Εντύπωση κάνει η σχετική απουσία όπλων από την αρχαιολογική έκθεση που αποδεικνύει τον ιερό χαρακτήρα της πόλης ως διοργανώτριας αρχής των ολυμπιακών αγώνων. Το πιο εντυπωσιακό έκθεμα είναι το άγαλμα του Ερμή του 1ου π.χ. με την χαρακτηριστική πραξιτέλεια καμπύλη του σώματός του. Δίπλα του, ένας νεαρός σάτυρος με σύριγγα φλερτάρει με το άγαλμα της ένθρονης Κυβέλης. Στην άλλη άκρη της αίθουσας, μία ορθογώνια βάση από πωρόλιθο αναπαριστά μνημειακό πρόπυλο (Πύλη Άδου) ελληνιστικής εποχής. Στο αίθριο του Μουσείου ξεχωρίζουν τα δύο τμήματα ψηφιδωτών δαπέδων που απεικονίζουν τις εννέα μούσες και τους Άθλους του Ηρακλή.
Από το Νέο Μουσείο ο δρόμος οδηγεί τον επισκέπτη στο Παλαιό Μουσείο και τον αρχαιολογικό χώρο που οι Ηλείοι είχαν κάποτε την Αγορά της Ήλιδας. Κάθε μέρα γίνονται έργα συντήρησης των ερειπίων, με έμφαση στο Θέατρο. Αξίζει να αναφέρει κανείς ότι από το 1991 και κάθε καλοκαίρι μέχρι πριν λίγα χρόνια, το Αρχαίο Θέατρο φιλοξενούσε μεγάλες θεατρικές παραστάσεις στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αρχαίας Ήλιδας. Μετά το Θέατρο, ο περιπατητής θα συναντήσει τα ερείπια της Κερκυραϊκής Στοάς και της στοάς των Ελλανοδικών. Μπορεί να φανταστεί Ρωμαίους να απολαμβάνουν τα Λουτρά στα δυτικά της Αγοράς, αλλά και νέους να γυμνάζονται στα Γυμνάσια της πόλης. Αν διασχίσει το δημόσιο δρόμο θα αντικρίσει τα ερείπια του ναού των ρωμαίων αυτοκρατόρων.
Δυστυχώς ο σύγχρονος Παυσανίας δεν μπορεί να ξεχωρίσει άλλα οικήματα ή ιερά, αφού οι αιώνες έχουν καταπλακώσει το μεγαλύτερο μέρος της αγοράς. Οι ανασκαφές συνεχίζονται, εργάτες φροντίζουν τους χώρους, ενημερωμένοι τουρίστες βγάζουν φωτογραφίες, αλλά μια πικρή γεύση μένει από το μεγαλείο ενός τόσο ιερού τόπου που δεν έχει αναδειχθεί. Εικόνες από το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ποτίζουν το μυαλό του επισκέπτη και τον σαγηνεύουν. Η Πομπή προς την Ιερά Άλτη. Ολυμπιονίκες, το όνομά τους Αθάνατο στην Αιωνιότητα. Έρωτες Θεών με Ανθρώπους, Αρχαία Μυστήρια, Άφατα Ονόματα Θεών. Ο Σωσίπολις συλλαμβάνει τον αρχαιοκάπηλο, τα χωριά καλούν την Ειλείθυια όλο και πιο σπάνια, μια γιαγιά κόβει τα ανδροφόνα της το ξημέρωμα. Στο κλειδωμένο εκκλησάκι ο ψάλτης βήχει με απορία, ο Παυσανίας ψάχνει ξύλα Λεύκας αλλά κανείς δεν του λέει που φυτρώνουν. Οι Μητσιλέτοι ψάχνουν ακόμα την στοά για το Χλεμούτσι. Οι γυναίκες του χωριού βλέπουν στα όνειρά τους τον ταύρο να τις επισκέπτεται, οι Ιερείς γεμίζουν το βράδυ τους λέβητες κρασί, οι πιστοί του Άδη ετοιμάζονται να ανοίξουν τις Πύλες της Κολάσεως.
Η παράσταση δεν ανεβαίνει ποτέ, τα ελαιοστάσια παράγουν άφθονο λάδι, φως, φως και ήλιο.
ΦΩΣ ΚΑΙ ΗΛΙΟΣ.




ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Ανδρουτσόπουλου Θεόδωρου, Το Κράτος Της Ήλιδας, Αμαλιάδα 1998
Ανδρουτσόπουλου Θεόδωρου, Ολυμπιακό Πνεύμα, Αμαλιάδα 1976
Γιαλουρής Νικόλαος, Αρχαία Ήλις, Το Λίκνο Των Ολυμπιακών Αγώνων, Εκδόσεις Αδάμ, Αθήνα 1996
Ηλιάδη Θεόδωρου, Η Μυθολογία Της Ηλείας, Αθήνα 1989
Καζαντζάκη Νίκου, Ταξιδεύοντας Ιταλία- Αίγυπτος- Σινά- Μοριάς, Εκδ. Ελ. Καζαντζάκη, 1969
Μπούτσικα Ανδρέα, Αρχαία Ήλις, Εκδόσεις Βιβλιοπανόραμα, Αμαλιάδα 2002
Μπούτσικα Ανδρέα, Φράγκικα Μνημεία Στην Ηλεία
Παπαδημητρίου Κώστα, Θεοί και Ήρωες των Αρχαίων Ελλήνων, Εκδόσεις Σμυρνιωτάκη, 1986
Παπανδρέου Γεώργιου, Η Ηλεία Δια Μέσου Των Αιώνων, 1924, Ηλειακή βιβλιοθήκη, 1990
Περιβαλλοντική Ομάδα Α΄Λυκείου Αμαλιάδας, Αρχαία Ήλιδα-Ένα Οδοιπορικό Μέσα στο Χρόνο, Αμαλιάδα 1994
Ρίσπεν Ζαν, Μεγάλη Ελληνική Μυθολογία, Εκδόσεις Αυλός, Αθήνα,
Στρατίκη Πότη, Αρχαία Ολυμπία και Ολυμπιακοί Αγώνες, Εκδ. Στρατίκη, 1988
Υπουργείο Πολιτισμού, Ήλις Η Πόλη Των Ολυμπιακών Αγώνων, Αθήνα 2004
Μυστική Ελλάδα Τεύχος #5, Δεκέμβριος 2004
Stran-Ge Τεύχος #68, Ιούλιος-Αύγουστος 2004

ΑΡΧΑΙΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Απολλόδωρου, Μυθολογία
Θουκιδύδου, Πελοποννησιακός Πόλεμος
Ξενοφώντος, Ελληνικά
Ομήρου, Ιλιάδα
Ομήρου, Οδύσσεια
Παυσανία, Ηλειακά
Στράβωνος, Γεωγραφικά

Συνέντευξη Nick Pope

Jonathan Bright – Ιδιωτικά Σύμπαντα

Ο κομψός βρετανός με το φωτεινό βλέμμα που μπήκε στην αίθουσα αναμονής του ξενοδοχείου, μας πλησίασε και μας χαιρέτισε θερμά, δεν ήταν άλλος από τον Nick Pope. Πρώην υπάλληλος του Βρετανικού Υπουργείου Αμύνης, είχε αποκαλύψει στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 ότι για τέσσερα περίπου χρόνια εργαζόταν σε ειδικό τμήμα που μελετούσε το φαινόμενο των UFO. Κατέγραψε τις εμπειρίες του στο βιβλίο «Ανοιχτοί Ουρανοί, Κλειστά Πνεύματα» (κυκλοφορεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Κλειδί») και προκάλεσε σάλο, αφού για πρώτη φορά ένας εν ενεργεία αξιωματούχος αποκάλυπτε ότι υπήρχε ειδικό τμήμα για τη μελέτη του φαινομένου των UFO. Όταν έπαψε να εργάζεται για την κυβέρνηση συνέχισε να ερευνά το θέμα των UFO και άλλων μυστηρίων. Το Μάρτιο του 2006 ζήτησε και πήρε από το περιοδικό του Υπουργείου Άμυνας Focus την εξουσιοδότηση να γράψει σχετικά με τα UFO. Ο Nick Pope έχει ασχοληθεί με τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές, έχει κάνει διαλέξεις σε ακαδημαϊκά συνέδρια, μουσεία και στρατιωτικές βάσεις, ενώ αφιερώνει το χρόνο του στο να ερευνά περιπτώσεις απαγωγών στην Μεγάλη Βρετανία. Για αρκετά χρόνια συνεργάστηκε με τον γνωστό Ufoλόγο Bud Hopkins. Μέχρι σήμερα έχει γράψει τέσσερα βιβλία: τα «Open Skies, Closed Minds» (όπου εκθέτει με λεπτομέρειες τη κυβερνητική δουλειά του στο ζήτημα των UFO) και «The Uninvited» (όπου καταπιάνεται με το θέμα των εξωγήινων απαγωγών), και τα «Operation Thunder Child» και «Operation Lightning Strike» (δυο έργα επιστημονικής φαντασίας βασισμένα στο κυβερνητικό του έργο). Αυτόν τον καιρό δουλεύει το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Desert Fury», ένα τεχνολογικό θρίλερ σχετικά με τον Πόλεμο του Κόλπου.

Το Σάββατο 27 Ιανουαρίου 2007 ήταν προσκεκλημένος της εκπομπής του Κώστα Χαρδαβέλλα «Πύλες του Ανεξήγητου». Ο Nick Pope μίλησε για όσα έχει μελετήσει σχετικά με τα UFO τόσο όταν δούλευε για το Υπουργείο Άμυνας, όσο και αργότερα όταν μετατέθηκε και αποσύρθηκε από την υπηρεσία. Ο «αληθινός Fox Mulder» όπως χαρακτηρίστηκε, δέχτηκε να μας παραχωρήσει την πρώτη και αποκλειστική του συνέντευξη σε ελληνικό έντυπο το επόμενο πρωί, λίγες ώρες πριν φύγει από την Ελλάδα.

O Nick Pope είναι ένας κλασικός σκεπτικιστής Ufoλόγος. Δεν γίνεται πλήρως αποδεκτός ούτε από τους επιστήμονες λόγω των αμφιβολιών του για τις εξηγήσεις τους πάνω στο φαινόμενο των UFO, ούτε από τους Ufoλόγους που διακρίνουν ύποπτα κίνητρα από έναν πρώην εργαζόμενο της βρετανικής κυβέρνησης. Ο Nick Pope στέκεται στο μεταίχμιο δύο αντιμαχόμενων πλευρών που έχουν κοινές αγωνίες. Η ψύχραιμη και ακραιφνώς σκεπτικιστική στάση του απέναντι στα ζητήματα που ερευνά, τον έχουν καταστήσει μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες φιγούρες της παγκόσμιας Ufoλογίας. Κανείς δεν περιμένει να ακούσει από αυτόν ιστορίες για πράσινα ανθρωπάκια, πρωτότυπες και εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας, αποκαλύψεις κυβερνητικών συγκαλύψεων. Αντίθετα, θα μιλήσει για το μικρό εκείνο ποσοστό των θεάσεων UFO που δεν εξηγούνται με επιστημονικά κριτήρια, για τις δικές του εμπειρίες από την θητεία του στο Υπουργείο άμυνας της Μεγάλης Βρετανίας, θα επιμείνει να σχολιάζει μόνο τα ζητήματα που έχει μελετήσει ο ίδιος. Δεν παρασύρεται, δεν κάνει βαρύγδουπες δηλώσεις και δήθεν αποκαλύψεις, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια της συνέντευξης ζυγίζει τις λέξεις που χρησιμοποιεί και είναι προσεκτικός στις τοποθετήσεις του. Ίσως είναι αναζωογονητικό, σήμερα, να υπάρχουν τέτοιες ψύχραιμες φωνές σε έναν οχλοκρατούμενο χώρο που κατακλύζεται από κινήσεις εντυπωσιασμού άνευ ουσίας, φάρσες, βιαστικά συμπεράσματα, ύποπτα κίνητρα και επιτηδευμένο θόρυβο.




Jonathan Bright: Παρακολουθώντας την χθεσινή εκπομπή (Οι Πύλες του Ανεξήγητου), αλλά και προηγούμενες σχετικά με το ζήτημα των UFO, έχω την αίσθηση ότι ήταν πιθανότατα οι καλύτερες εκπομπές, καθώς είναι ένα πολυσυζητημένο θέμα για το οποίο υπάρχουν τόσα στοιχεία αλλά και παραπληροφόρηση.

Nick Pope: Και επίσης πιστεύω ότι υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον πάνω στο θέμα αυτό. Στην Βρετανία, την Ελλάδα, την Αμερική, όπου κι αν έχω ταξιδέψει, ο κόσμος θέλει να μάθει γι΄ αυτό, θέλει να συζητήσει γι΄ αυτό, νομίζω ότι είναι ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα της εποχής μας.

Ιδιωτικά Σύμπαντα: Θα θέλαμε λοιπόν να σας ρωτήσουμε ποια είναι τα τελικά σας συμπεράσματα πάνω στο ζήτημα των UFO. Πιστεύετε ότι το φαινόμενο σχετίζεται άμεσα με τους εξωγήινους; Πρόκειται για το ίδιο θέμα ή είναι κάτι διαφορετικό;

N.P. Κατά την διάρκεια της δικής μου επίσημης έρευνας βρήκα περίπου ένα 80% των θεάσεων που θα μπορούσα να εξηγήσω ως παρεξηγήσεις: φώτα αεροπλάνων, μετεωρολογικά μπαλόνια, δορυφόροι, πλανήτες, όλα τα συνήθη φαινόμενα. Ένα άλλο 15 % όπου υπήρχαν απλά πολύ λίγες πληροφορίες ώστε να καταλήξουμε σε ένα οριστικό συμπέρασμα, αφήνοντας ένα 5% από πραγματικά ενδιαφέρουσες θεάσεις. Τώρα σε αυτό το 5% υπάρχουν στοιχεία που ελκύουν το ενδιαφέρον ανθρώπων σαν εμένα, ώστε να τα ερευνήσουμε για λογαριασμό της κυβέρνησης. Για παράδειγμα αν το UFO εθεάθη από έμπειρους παρατηρητές όπως αστυνομικούς, στρατιωτικό προσωπικό, πιλότους, αν εντοπίστηκε από τα ραντάρ, αν είχαμε μια πολύ πειστική φωτογραφία ή βίντεο το οποίο είχε περάσει από την κατάλληλη ανάλυση χωρίς να βρούμε ενδείξεις πλαστότητας. Αντικείμενα, όχι απλώς φώτα στον ουρανό, αλλά δομημένα στερεά σκάφη που κινούνται με πολύ μεγάλη ταχύτητα, ελίσσονται και τα οποία πηγαίνουν πέρα από οτιδήποτε έχουμε, συμπεριλαμβανομένων των πρωτότυπων αεροσκαφών. Αυτά είναι τα είδη των περιπτώσεων που για εμένα κάνουν πειστική μια υπόθεση και το συμπέρασμά μου από αυτό είναι ότι: Ναι, δεν μπορώ να σας αποδείξω ότι είναι εξωγήινα αλλά νομίζω ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις, από όλα τα είδη των περιπτώσεων που ανέφερα, ότι αν μπορούν να κάνουν πράγματα που εμείς δεν μπορούμε στο μέτρο της πιθανότητας, είναι πολύ πιθανό, είναι κάτι που δεν μπορώ να αποκλείσω.

J.B. Θα θέλαμε να σημειώσουμε σε αυτό ότι αφού εργαζόσασταν για την βρετανική κυβέρνηση και συγκεκριμένα για το βρετανικό Υπουργείο Άμυνας, πιθανότατα θα ήσασταν ενήμερος πάνω στην εξέλιξη της νέας τεχνολογίας, σε συνεργασία μάλιστα και με άλλες χώρες. Επίσης θα είχατε τη σχετική πληροφόρηση που θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολο να παρερμηνεύσετε για παράδειγμα μια τεχνολογία τύπου Stealth ως ένα UFO.

N.P. Ακριβώς, είστε αρκετά σωστός. Αναπόφευκτα, πάντοτε είχαμε πρωτότυπα αεροσκάφη, μυστικά σχέδια (“black projects”), πράγματα σε εξέλιξη, που δεν θα έβλεπε το ευρύ κοινό παρά μόνο μετά από πολλά χρόνια. Λοιπόν, δεν θα μου είχαν δοθεί οι ακριβείς τεχνικές λεπτομέρειες αυτών των σχεδίων γιατί δεν υπήρχε ανάγκη να γνωρίζω περισσότερα από όσα χρειάζεται ένας κυβερνητικός υπάλληλος να γνωρίζει, αλλά γενικότερα, ναι, θα ήμουν ενήμερος πάνω σε αυτά, χωρίς να γνωρίζω τις ακριβείς ικανότητες των αεροσκαφών και ειδικότερα θα ήμουν ενήμερος για τις περιοχές στις οποίες αυτά δοκιμάζονται. Έτσι αν είχαμε μια θέαση UFO για παράδειγμα, θα ξέραμε αμέσως πού δοκιμάζουμε τα αεροσκάφη και που όχι ώστε με μια διαδικασία σκέψης, χωρίς να γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες των μυστικών σχεδίων, θα μπορούσαμε να κάνουμε τη σύγκριση μεταξύ των πρωτότυπων αεροσκαφών των μυστικών σχεδίων και κάτι πιο ενδιαφέροντος.

J.B. Ακόμη κι αν επρόκειτο για αμερικανικό σκάφος για παράδειγμα και όχι βρετανικό, μιας και οι δυο χώρες έχουν στενές σχέσεις;

N.P. Πραγματικά, προφανώς έχουμε μια πολύ στενή σχέση, αλλά αυτό είναι ένα θέμα που σχετίζεται με μια ξένη κυβέρνηση για την οποία βέβαια δεν μπορώ να μιλήσω. Αν μια άλλη χώρα ήθελε να πετάξει πάνω από τον βρετανικό εναέριο χώρο, οι κανονισμοί θα ήταν ακόμη πιο αυστηροί από αυτούς που ακολουθούμε εμείς γιατί θα χρειαζόταν για παράδειγμα διπλωματικές άδειες.

J.B. Υπάρχει κάποια επίσημη ή ανεπίσημη συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων, πάνω σε αυτό το θέμα;

N.P. Πολύ μικρή. Η δική μου αποστολή ήταν καθαρά να εξετάσω το φαινόμενο στην Μεγάλη Βρετανία, φυσικά ένιωθα πως κάτι τέτοιο ήταν λάθος γιατί όπως είπα και στην εκπομπή: Πιστεύω ότι το φαινόμενο των UFO είναι παγκόσμιο, όχι προνόμιο ενός μόνο έθνους και είχα περιπτώσεις όπου τα UFO πετούσαν πάνω και από άλλες χώρες και φυσικά δεν σταματούσαν ξαφνικά. Έπρεπε λοιπόν να μιλήσουμε με τους Βέλγους, τους Γάλλους ή πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες αλλά δεν είχαμε στη διάθεσή μας όσες πηγές θα ήθελα. Βέβαια, κανένας διοικών δεν πίστεψε ποτέ πως είχε αρκετές πηγές, αλλά προφανώς στο Υπουργείο Εξωτερικών υπάρχουν πολλές ανταγωνιζόμενες προτεραιότητες.

J.B. Η Βρετανία είναι επίσης μέλος του ΝΑΤΟ, έτσι θα μπορούσε να υπάρξει μια συνεργασία μεταξύ των χωρών.

N.P. Είναι πολύ ενδιαφέρον, νομίζω ότι υπάρχει κάποια συνεργασία αλλά όχι αρκετή, πολύ μικρή. Το 1990 υπήρχε μια πολύ διάσημη περίπτωση UFO στο Βέλγιο, όπου UFO εντοπίστηκαν στα ραντάρ. Το ενδιαφέρον είναι ότι εντοπίστηκαν από τα Βελγικά ραντάρ τα οποία ανήκαν και στο δίκτυο των ραντάρ του ΝΑΤΟ, από όπου η πληροφορία δόθηκε, αλλά παρόλα αυτά οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας στις διάφορες χώρες δεν μιλούσαν μεταξύ τους για UFO. Το περιστατικό το διαχειρίσθηκε σχεδόν αποκλειστικά το Βέλγιο. Επίσης, διαχειρίσθηκα περιπτώσεις στη Βρετανία όπου πιθανότατα θα έπρεπε να υπάρξει συνεργασία με άλλες χώρες, αλλά όπως και να ΄χει είχα 200 με 300 περιπτώσεις θεάσεων UFO στη Βρετανία κάθε χρόνο, ήμουν αρκετά απασχολημένος με αυτό, ώστε οι προϊστάμενοί μου δεν ήθελαν να επεκταθώ σε θέματα στο εξωτερικό, πράγμα που θα έδινε ένα μήνυμα που πιθανώς δεν ήθελαν. Η πολιτική στη Βρετανία ήταν πάντα να «χαμηλώσουμε τους τόνους» (“downplay”). Επιλέγω τις λέξεις πολύ προσεκτικά. Λέω να «χαμηλώσουμε τους τόνους», όχι να «συγκαλύψουμε» (“cover up”). Δεν θέλαμε να γίνει μεγάλο θέμα στα ΜΜΕ, δεν θέλαμε να γίνει πολιτικό θέμα, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως λέγαμε ψέματα και σκοπίμως αποκρύπταμε πληροφορίες. Απλά «χαμηλώναμε τους τόνους», προσποιούμενοι πως δεν ήταν ένα μεγάλο θέμα αν και στην πραγματικότητα πολλοί από εμάς πίστευαν πως πράγματι ήταν ένα μεγάλο θέμα.

Ι.Σ. Το βρετανικό Υπουργείο Άμυνας εξέδωσε μια αναφορά πριν λίγους μήνες, σύμφωνα με τη οποία, τα UFO πράγματι υπάρχουν αλλά εξηγούνται ως φυσικά φαινόμενα βασισμένα σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, απορρίπτοντας οποιαδήποτε σχέση με εξωγήινη ζωή. Το συμπέρασμα της ανακοίνωσης αντιτίθεται με τις απόψεις που έχετε εκφράσει στα βιβλία σας. Θα θέλατε να κάνετε ένα σχόλιο πάνω σε αυτό;

N.P. Η μελέτη του Υπουργείου Άμυνας είχε το κωδικό όνομα “Project Condign” και παρόλο που είχα αναμιχθεί στην εργασία που οδήγησε στην ανάθεσή της, είχα φύγει από το πρόγραμμα των UFO πριν αυτή ολοκληρωθεί. Η αναφορά γράφτηκε από ένα πρόσωπο, που εξαιτίας της μυστικότητας της μελέτης δεν μπορούσε να επικαλεστεί μάρτυρες ή ειδικούς. Επομένως, είναι απλώς η άποψη ενός προσώπου, βασισμένη στη μελέτη μερικών παλαιών αρχείων του Υπουργείου Άμυνας και κάποιων βιβλίων σχετικά με UFO. Δεν συμφωνώ με αυτή την μεθοδολογία, ή τα συμπεράσματα της αναφοράς. Η αναφορά μιλά για ατμοσφαιρικά πλάσματα και την επίδραση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων στον εγκέφαλο, αλλά δεν υπάρχει καμία επιστημονική ομοφωνία σε αυτά τα θέματα. Έτσι η αναφορά προσπαθεί απλώς να εξηγήσει ένα μυστήριο με όρους άλλων. Αυτή είναι κακή επιστήμη.

Ι.Σ. Πόσο μακριά θα μπορούσατε να φτάσετε αποκαλύπτοντας την αλήθεια σχετικά με τις απόψεις σας, χωρίς την παρέμβαση της κυβέρνησης;

N.P. Έχω υπογράψει το επίσημο σύμφωνο μυστικότητας, από την πρώτη ημέρα που εργάστηκα για την κυβέρνηση πριν 21 χρόνια και παρόλο που έφυγα από τις κυβερνητικές υπηρεσίες τον Οκτώβριο, ακόμη καλύπτομαι απ΄ αυτό. Με καλύπτει ισόβια. Έτσι ποτέ, μα ποτέ δεν θα παραβιάσω το επίσημο σύμφωνο μυστικότητας. Δεν είμαι αυτό που λένε «καρφί» (“whistle blower”). Για παράδειγμα όταν γράφω τα βιβλία μου δίνω στο Υπουργείο Άμυνας χειρόγραφα των βιβλίων πριν εκδοθούν...

J.B. …και «χαμηλώνουν λίγο τους τόνους»… (γέλια)

N.P. Ναι, μπορεί να κάνουν ορισμένες αλλαγές, αλλά το κάνω αυτό επειδή είμαι υπεύθυνος. Θα ήταν εύκολο να κάνω ένα λάθος και άθελά μου να αποκαλύψω απόρρητες πληροφορίες. Για παράδειγμα, αν μιλήσουμε για τα ραντάρ και πω: «Ναι μπορούμε να ελέγξουμε αεροσκάφη έως ένα συγκεκριμένο ύψος», καταλαβαίνω πως έχω κάνει λάθος γιατί ενώ μιλούμε για UFO, χωρίς να το θέλω έχω αποκαλύψει τις ικανότητες του στρατιωτικού μας συστήματος, πράγμα που θα ήταν κάτι ανόητο και ανεύθυνο από τη μεριά μου. Έτσι παίζω σύμφωνα με τους κανόνες. Μπορώ να γίνω «αντάρτης» αλλά ακόμα να παίζω σύμφωνα με τους κανόνες.
J.B. Υπάρχει κάποια διαχωριστική γραμμή που αφορά αποκλειστικά τα UFO; Για παράδειγμα να μην αναφέρονται επαφές ή περιστατικά πέρα από τα συνηθισμένα ώστε το ζήτημα να παραμείνει πάντα στα όρια της μυθολογίας;

N.P. Ναι, βεβαίως όσο εξακολουθούσα να εργάζομαι στον τομέα των UFO έπρεπε να ακολουθώ επακριβώς την επίσημη γραμμή πάνω στο θέμα. Αλλά όταν έφυγα από αυτή τη δουλειά, αναπόφευκτα είχα περισσότερη ελευθερία και τώρα που έχω φύγει εντελώς από την κυβέρνηση έχω ακόμη περισσότερη ελευθερία σε σχέση με πριν. Αλλά φυσικά ακόμα πρέπει να είμαι ειλικρινής, πρέπει να σέβομαι την ιδιωτικότητα των μαρτύρων που έχουν αναφέρει εμπιστευτικές πληροφορίες στο Υπουργείο. Δεν πρέπει να αποκαλύψω τα ονόματά τους για παράδειγμα και δεν πρέπει ποτέ να αποκαλύψω οποιαδήποτε απόρρητη πληροφορία όπως τα ραντάρ που ανέφερα νωρίτερα. Αλλά φυσικά μπορώ να διαφωνώ τώρα με την κυβέρνηση όπως πολλοί απόστρατοι αξιωματικοί συχνά διαφωνούν με την πολιτική πάνω σε διάφορα θέματα όπως η διεθνής τρομοκρατία.

Ι.Σ. Ακολουθείτε λοιπόν την επίσημη γραμμή του Υπουργείου, αλλά όταν γράφετε ένα βιβλίο δεν σκέφτεστε: «Θα ήθελα να το γράψω αυτό αλλά δεν μπορώ»;

N.P. Μερικές φορές υπάρχει μια διαπραγμάτευση…

Ι.Σ. …διαπραγμάτευση;

J.P. Όταν γράφεις ένα βιβλίο αναπόφευκτα ξεκινάς με αυτά που θα ήθελες να πεις, μετά η κυβέρνηση λέει: «Δεν μας αρέσει αυτό ή το άλλο» και μετά μπορεί να τους πω «Εντάξει, καταλαβαίνω γιατί δεν σας αρέσει αυτό και βεβαίως θα το αποσύρω, αλλά ποιο είναι το πρόβλημα ή η δυσκολία με το άλλο»; Έτσι διαπραγματευόμαστε.

J.B. Προσπαθούμε με αυτό να ξεκαθαρίσουμε κάτι που μας απασχολεί. Υπάρχει κάποιου είδους διεθνές πρωτόκολλο σχετικά με το τι μπορεί να ειπωθεί και τι όχι; Δηλαδή αν δεχθούμε ότι υπάρχουν εξωγήινα σκάφη, ή γενικά UFO, που επισκέπτονται τον πλανήτη μας και αυτά σχετίζονται με την εικόνα που έχουμε για αυτά μέσω των ταινιών, κάτι τέτοιο αυτομάτως θα σήμαινε ότι υπάρχει μια τεράστια παγκόσμια συγκάλυψη, κάτι το οποίο συνεχώς διαψεύδεται και απομυθοποιείται, εδώ και πολλά χρόνια. Μια τέτοια συνωμοσία θα ήταν σε τέτοια έκταση ώστε να ξεπερνά τις δυνατότητες μιας μόνο κυβέρνησης.

N.P. Λοιπόν, δεν είμαι σίγουρος γιατί φυσικά εγώ δεν έχω συναντήσει ποτέ κάποιο τέτοιου είδους πρωτόκολλο. Το αντίθετο μάλιστα βρίσκω ότι η πολιτική στις διάφορες χώρες διαφέρει ριζικά. Κάποιες χώρες ενδιαφέρονται πολύ για τα UFO και είχαν ειδικά σχέδια ανάλογα με αυτό της βρετανικής κυβέρνησης. Ξέρω για παράδειγμα ότι η ιταλική αεροπορία έχει διεξάγει λεπτομερείς έρευνες, στην Βραζιλία υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον, ενώ σε άλλες χώρες δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον. Οι πολιτικές διαφέρουν. Επίσης ένα άλλο πρόβλημα θα ήταν ότι αν προσπαθούσες να κρατήσεις ένα μεγάλο μυστικό, δηλαδή αν είχες ένα τεράστιο διεθνές πρωτόκολλο με τις υπογραφές όλων των χωρών, θα ήταν η ιδανική συνταγή για να σπάσει. Γιατί κάποιος θα το έσπαζε. Πάντως η μόνη χώρα για την οποία μπορώ να μιλήσω επίσημα είναι η Βρετανία και μπορώ να πω, απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, ότι παρόλο που η βρετανική κυβέρνηση χαμηλώνει τους τόνους στο θέμα, δεν συγκαλύπταμε. Δεν γνωρίζαμε ότι οι εξωγήινοι είναι εδώ, δεν είχαμε διαστημικά σκάφη, δεν είχαμε σώματα. Προφανώς έχετε ακούσει τις σχετικές ιστορίες, αλλά απ’ όσο είμαι σε θέση να γνωρίζω, δεν τα είχαμε αυτά, έτσι αν κάποιος πράγματι τα έχει , πρέπει να είναι κάποιος άλλος, ίσως η Αμερική. Αλλά όπως είπα στις «Πύλες του Ανεξήγητου» υπάρχει μια ενδιαφέρουσα θεωρία που ίσως μπορεί να εξηγήσει τα πράγματα και λέει ότι η χώρα που πρώτη θα αποκτήσει αυτή την τεχνολογία, θα γίνει η κυρίαρχη δύναμη του πλανήτη. Έτσι υπάρχει μια μεγάλη ευαισθησία, νομίζω για αυτές τις υποθέσεις. Αν μια χώρα πράγματι ανακαλύψει εξωγήινο υλικό καταλαβαίνω γιατί θα το κρατούσε μυστικό, αλλά δυστυχώς δεν νομίζω ότι αυτή η χώρα είναι η Βρετανία. Έτσι αν κάποιος τα έχει δεν είμαστε εμείς.

J.B. Υπάρχουν θεωρίες σχετικά με τον δεύτερο παγκόσμιο ή και νωρίτερα για χρήση εξωγήινης τεχνολογίας και μυστικά πειράματα κλπ

N.P. Πολλές συζητήσεις ναι, πολλές ιστορίες αλλά καμία απόδειξη. Για παράδειγμα πιστεύω ότι το φιλμ της λεγόμενης εξωγήινης αυτοψίας είναι πλαστό. Όμως αυτό δεν αποδεικνύει ότι το Ρόζγουελ έγινε ή δεν έγινε. Νομίζω πως πρέπει να τα διαχωρίσουμε αυτά. Άλλωστε όπως είπα και στην τηλεόραση, γνωρίζουμε ότι κάτι συνετρίβη στο Ρόζγουελ, γιατί όλοι οι στρατιωτικοί είπαν: «Ναι, ανακαλύψαμε έναν από τους ιπτάμενους δίσκους». Φυσικά άλλαξαν την ιστορία μετά από 24 ώρες και είπαν πως ήταν ένα μετεωρολογικό μπαλόνι. Δεν το είπαν τα ΜΜΕ, ή το κοινό που το είπε αυτό, αλλά ήταν οι ίδιοι οι στρατιωτικοί. Έτσι ξέρουμε ότι κάτι έπεσε, αλλά νομίζω ότι η ύπαρξη αυτού του φιλμ απλά περιπλέκει το ζήτημα. Νομίζω πως ήταν ένα φιλμ που γυρίστηκε τη δεκαετία του ’90 για να εκμεταλλευθεί την δημοτικότητα των X-Files και το ενδιαφέρον του κοινού για τα UFO. Νομίζω ότι έγινε με σκοπό το χρήμα. Δεν θέλω να κατονομάσω ανθρώπους, αν και τα ονόματά τους έχουν γίνει γνωστά. Νομίζω πως το πρόβλημα με το όλο ζήτημα είναι ότι έχουν ακουσθεί τόσες τρελές ιστορίες και φήμες αλλά υπάρχουν ελάχιστα χειροπιαστά στοιχεία. Πιστεύω στις αποδείξεις, έγγραφα που μπορείς να εξακριβώσεις, πράγματα που μπορούν να εντοπιστούν στα ραντάρ.

Ι.Σ. Ποια η γνώμη σας σχετικά με τις θεωρίες, τις ενδείξεις ή και τις αποδείξεις που υπάρχουν για την παρουσία μυστικών εξωγήινων βάσεων. Τι πιστεύετε ακόμη για τους λεγόμενους εξωγήινους δορυφόρους που φημολογείται ότι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη γη, όπως η Spectra του Uri Geller, το Valis του Phillip Dick, ο Μαύρος Ιππότης.

Ν.P. Όπως θα έλεγε και ένας πολιτικός, δεν μπορώ να το απορρίψω γιατί δεν μπορώ να αποδείξω το αντίθετο. Παρ’ όλα αυτά είμαι πολύ σκεπτικιστής με μερικές από αυτές τις ιστορίες. Η εποπτεία μου πάνω στο θέμα των UFO μου υποδεικνύει πολύ σύντομες επαφές, σαν να προσπαθούν να κρατήσουν τον εαυτό τους κρυφό. Έρχονται ρίχνουν μια γρήγορη ματιά και φεύγουν. Ίσως όπως ένας επιστήμονας που δεν θέλει να παρέμβει, γιατί με αυτό τον τρόπο ο πειραματιστής γίνεται μέρος του πειράματος –ξέρετε αυτόν τον παλιό κανόνα. Είμαι σκεπτικιστής με την ιδέα ότι υπάρχουν κρυφές βάσεις στην έρημο και δορυφόροι. Δεν μπορώ να πω ότι δεν έχω δει μερικά ενδιαφέροντα φιλμ της NASA όπου εμφανίζονται κάποια αντικείμενα. Πιθανότατα έχετε δει και εσείς αυτά τα φιλμ. Αλλά αν δεν έχεις δει αυτά τα αντικείμενα στο φυσικό τους μέγεθος είναι πολύ δύσκολο να καταλάβεις τι είναι αυτό που βλέπεις. Έτσι θα μπορούσαν να είναι παγοκρύσταλλοι που ακολουθούν πλευρικά το σκάφος, θα μπορούσαν να είναι μικρά κομμάτια μετάλλου, μικρομετεωρίτες. Είναι πολύ εύκολο για τους ανθρώπους που δεν γνωρίζουν να βλέπουν αυτά τα φιλμ και να λένε: «Να, ένα UFO», ή «να, αυτό είναι κάτι παράξενο». Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε.

Ι.Σ. Εάν τα UFO είναι μυστικά όπλα, τότε γιατί έχουν φώτα ώστε να κάνουν «μπάμ» μέσα στη νύχτα και να μπορεί να τα βλέπει ο καθένας από παντού;

N.P. Πολύ συχνά μερικοί μου λένε: «Γιατί οι εξωγήινοι πρέπει να κάνουν αυτό ή γιατί τα UFO πρέπει να κάνει το άλλο. Η απάντηση μου είναι ότι δεν ξέρουμε στ’ αλήθεια γιατί κάνουμε μερικά από τα πράγματα που κάνουμε στους συνανθρώπους μας σε αυτό τον πλανήτη, δεν πολυκαταλαβαίνουμε την ανθρώπινη ψυχολογία και τα ανθρώπινα κίνητρα, πώς είναι δυνατόν να καταλάβουμε τους εξωγήινους στο βαθμό που να πούμε ότι θα είχαν φώτα ή δεν θα είχαν φώτα, θα έκαναν αυτό, εκείνο ή το άλλο. Νομίζω ότι είναι θεωρίες και εικασίες.

Ι.Σ. Εντάξει. Τότε εάν εσείς ήσασταν ένας εξωγήινος, με ποιο τρόπο θα επιλέγατε να έρθετε σε επαφή με την ανθρωπότητα; Θα προσγειωνόσασταν μπροστά στο Big Ben;

N.P. Όχι. Επειδή θα είχα μελετήσει τους ανθρώπους προσεκτικά θα είχα παρατηρήσει την επιθετικότητά τους, την ξενοφοβία τους. Θα κρατούσα το διαστημικό μου σκάφος κρυμμένο και θα επικοινωνούσα χρησιμοποιώντας ραδιοφωνικά σήματα ή μαθηματικά. Δεν νομίζω ότι θα ερχόμουν να κάνω παράξενα σχέδια σε χωράφια με καλαμπόκια. Αλλά για να επανέλθω στην προηγούμενή μου απάντηση, θα πω ότι όλα αυτά είναι απλά εικασίες. Δεν μπορούμε να ξέρουμε τι θα έκαναν οι εξωγήινοι, αλλά με ρωτήσατε τι θα έκανα εγώ. Λοιπόν θα έμενα καλά κρυμμένος.

J.B. Υπάρχουν μερικές λογικές εικασίες ότι οι εξωγήινοι έχουν υπερεξελιγμένη τεχνολογία. Νομίζω ότι δεν θέλουν να βλάψουν την ανθρωπότητα, γιατί αν το ήθελαν θα μας είχαν ήδη εξολοθρέψει, ακόμη και αν είχαν μεγάλο ενδιαφέρον για εμάς. Είναι τόσο μεγάλο το κενό μεταξύ της τεχνολογίας που φαίνεται να έχουν εκείνοι και της δικής μας ανθρώπινης τεχνολογίας.

Ν.P. Αυτό είναι πιθανότατα σωστό. Ναι, νομίζω ότι με το να σε ανακαλύψει ένας πολιτισμός θα συνέβαινε ακριβώς ό,τι και εάν εσύ ανακάλυπτες ένα πολιτισμό. Η τεχνολογία από τη μεριά των επισκεπτών θα ήταν υπεραναπτυγμένη γιατί θα μπορούσαν να κάνουν πράγματα που οι άλλοι δεν θα μπορούσαν να κάνουν και θα τα θεωρούσαν απίστευτα. Παρόλα αυτά κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στο διάστημα, οπότε ίσως το κενό μεταξύ της δικής μας τεχνολογίας και αυτής ενός άλλου πολιτισμού δεν είναι τελικά τόσο μεγάλο.
Είναι ενδιαφέρον να μιλάμε για εξωγήινες επισκέψεις με τους όρους της επιστημονικής εξερεύνησης και μελέτης γιατί μερικές φορές μας δίνεται η ευκαιρία να συζητήσουμε ακόμη και για τις εξωγήινες απαγωγές, κάτι σχεδόν πανομοιότυπο με αυτό που κάνουμε με τα ζώα της άγριας φύσης. Τα μελετάμε πολύ προσεκτικά αλλά δεν επεμβαίνουμε στο φυσικό τους περιβάλλον. Οι επιστήμονες μας καμουφλάρονται σε κρυψώνες και μετά πυροβολούν τα ζώα με ένα υπνωτικό βέλος για να τους τοποθετήσουν ένα μικροσκοπικό πομπό ώστε να μπορούν να τα μελετήσουν. Έπειτα απελευθερώνουν πάλι τα ζώα πίσω στο φυσικό τους περιβάλλον. Αλλά σε καμία περίπτωση δεν επεμβαίνουμε γιατί αυτό θα κατέστρεφε το πείραμα. Δεν παρεμβαίνουμε για να μην επηρεάσουμε τη συμπεριφορά τους. Για να αναμειχθείς με τα ζώα και να παρακολουθήσεις πώς συμπεριφέρονται μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον πρέπει να κρυφτείς. Ίσως αυτό να κάνουν και οι εξωγήινοι σε εμάς.
Έτσι για να επιστρέψω στην ερώτησή σας, εάν ήμουν ένας εξωγήινος θα παρατηρούσα, θα μελετούσα αλλά δεν θα επενέβαινα. Οπότε δεν θα προσγειωνόμουν μπροστά στο Λευκό Οίκο ή όπου αλλού. Αν οι εξωγήινοι το έκαναν, πιθανότατα θα αρχίζαμε να τους πυροβολούμε.

Ι.Σ. Συμπεριφέρονται οι εξωγήινοι σαν ανθρώπινα όντα; Σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο; Γιατί πρέπει να μοιάζουν με τα ανθρώπινα όντα, να έχουν τον ίδιο σωματότυπο;

Ν.P. Ίσως δεν μοιάζουν καθόλου με εμάς. Συζητάμε για τους εξωγήινους σαν να επρόκειτο για ένα και μόνο είδος. Φυσικά μέσα στο άπειρο σύμπαν πιθανότατα να υπάρχει μια άπειρη ποικιλομορφία ζωής. Μερικές από αυτές τις μορφές ίσως μοιάζουν με τη δική μας. Άλλες πάλι ίσως είναι μικροσκοπικές στο μέγεθος. Μπορεί να είναι ακόμη και ιοί.

J.B. Ναι, δεν θέλουμε να βλέπουμε τους εξωγήινους γιγαντιαίους, μας αρέσει να τους σκεφτόμαστε μικροσκοπικούς (γέλια).

Ν.P. Θα μπορούσαν ακόμη να είναι τεχνητές νοημοσύνες, μηχανικές νοημοσύνες, ρομπότ, σάιμποργκς, μηχανές που απέκτησαν την ανεξαρτησία τους και έγιναν νοήμονες. Θα μπορούσαν να είναι ακόμη και ηλεκτρομαγνητικά πεδία με κάποιου είδους νοημοσύνη. Η μόνη σταθερή αρχή στις περισσότερες από αυτές τις ερωτήσεις είναι ότι δεν ξέρουμε.

Ι.Σ. Έχετε ερευνήσει το φαινόμενο των απαχθέντων και των εξωγήινων εμφυτευμάτων; Είχατε ποτέ σχετικές περιπτώσεις στις έρευνές σας;

Ν.P. Ναι είχα μερικές τέτοιες υποθέσεις. Όταν ήμουν στο Υπουργείο Αμύνης της χώρας μου είχα λίγες υποθέσεις με απαχθέντες. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους ήταν επιφυλακτικοί ακόμη και στο να αναφέρουν κάποιο UFO με το φόβο ότι θα γελοιοποιηθούν, πόσο μάλλον στο να αναφέρουν κάποια απαγωγή τους από εξωγήινους. Είχα μισή μόνο ντουζίνα υποθέσεις τότε.
Όταν έφυγα από το project και άρχισα να γράφω για αυτά τα θέματα μελέτησα εκατοντάδες υποθέσεις.
Υπάρχει ένα θαυμάσιο απόσπασμα από την ταινία «Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου». Το απόσπασμα αυτό είναι το εξής: «Συνηθισμένοι άνθρωποι σε ασυνήθιστες καταστάσεις» (Ordinary people in extra ordinary situations). Νομίζω ότι σκιαγραφεί τέλεια το προφίλ των απαχθέντων: Δεν είναι τρελοί και δεν λένε ψέματα. Μπορεί να έχουν απαχθεί και να έχουν βρεθεί σε ένα διαστημόπλοιο, μπορεί και όχι. Αυτό δεν μπορούμε να το ξέρουμε. Εκείνοι το υποστηρίζουν, και στα αλήθεια εάν αυτοί οι άνθρωποι κυνηγούσαν τα λεφτά ή τη δόξα θα έτρεχαν να μιλήσουν στα media. Όμως από τους εκατοντάδες ανθρώπους με ανάλογες εμπειρίες με τους οποίους έχω έρθει σε επαφή μπορώ να σκεφτώ μόνο τρεις που θα ήθελαν να μιλήσουν ανοιχτά. Οι υπόλοιποι δεν ενδιαφέρονται. Και αυτό είναι για εμένα το ενδιαφέρον.

J.B. Σε τι ποσοστό προέκυψαν από αυτές τις υποθέσεις κάποια αποδεικτικά υλικά στοιχεία, όπως εμφυτεύματα, ακατέργαστα μέταλλα (Bulks), ή κάποιο παράξενο «ξένο» σώμα;

N.P. Είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς αποδείξεις για τα εμφυτεύματα. Υπάρχουν τόσες ιστορίες, αλλά μέχρι να πάει κάποιος μία από αυτές τις «συσκευές», όχι σε ένα ερευνητή των UFO, αλλά σε ένα mainstream επιστημονικό εργαστήριο και σε κάποιους από τους πανεπιστημιακούς ερευνητές, μέχρι μερικοί καθηγητές να κοιτάξουν αυτά τα πράγματα και να πουν: «αυτό δεν έπρεπε να είναι εδώ», μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο –και δεν είμαστε ακόμη εκεί- όλα αυτά είναι απλά ιστορίες. Αντίθετα προς το φαινόμενο των UFO όπου μπορεί κανείς να πει ότι υπάρχουν κασέτες από ραντάρ και μερικές καλές φωτογραφίες. Για τα εμφυτεύματα έχουμε πάρα πολλές ιστορίες αλλά κανένα πολύ πειστικό αποδεικτικό στοιχείο.

J.B. Υποθέτω ότι η θέση που κατείχατε στο Υπουργείο πιθανόν θα επέτρεπε πολλές τέτοιες «συσκευές» να φτάνουν σε εσάς ακόμη και διαμέσου γιατρών.

Ν.P. Ναι το είχα σκεφτεί. Έτσι το γεγονός ότι δεν ήρθαν δείχνει ότι στη Βρετανία κανείς δεν αφαίρεσε κανένα εμφύτευμα που να κατέληξε να θεωρείται παράξενο. Έχω δει απαχθέντες που λένε: «Έχω ένα μικρό εξόγκωμα». Λοιπόν, πολλοί άνθρωποι έχουν παράξενα pumps και διάφορα σημάδια. Αυτό δεν αποδεικνύει τίποτε.

Ι.Σ. πολλοί ερευνητές χρησιμοποιούν την μέθοδο της ανάδρομης ύπνωσης προκειμένου να ανασύρουν τυχόν απωθημένες αναμνήσεις από τους απαχθεντες. Ποια είναι η γνώμη σας;

Ν.P. Στην Αγγλία δεν χρησιμοποιούν τόσοι άνθρωποι την διαδικασία της ύπνωσης όσοι στην Αμερική. Επομένως στις υποθέσεις που παρευρισκόμουν δεν είχε χρησιμοποιηθεί η ανάδρομη ύπνωση η οποία είναι τελικά και μία αμφιλεγόμενη διαδικασία. Οι επιστήμονες δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει σχετικά με το τι είναι η ύπνωση. Δεν δέχονται ότι μέσα από την ύπνωση μπορεί να ανακτήσει κανείς κρυφές μνήμες, που μερικοί τις θεωρούν χρήσιμες για την έρευνα. Μερικές από τις περιπτώσεις που εξέτασα δεν συμπεριλάμβαναν καθόλου την ύπνωση, μερικές περιπτώσεις είχαν συνειδητές αναμνήσεις αλλά χρησιμοποίησαν και την μέθοδο της ύπνωσης και μερικές υποθέσεις βασίστηκαν μόνο στην ύπνωση. Αλλά φυσικά για να αποφασίσει κάποιος να ακολουθήσει τη διαδικασία σίγουρα κάτι θα θυμάται, θα έχει κάποιες μνήμες.
Στη Βρετανία πάντως η ύπνωση θεωρείται αναξιόπιστη.

Ι.Σ. Θα μπορούσε η ανθρώπινη φυλή να έχει εξωγήινη καταγωγή; Θα μπορούσε να αποτελεί την αποικία ενός άλλου πολιτισμού από το διάστημα;

Ν.P. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν τη θεωρία της πανσπερμίας, ότι δηλαδή οργανικά υλικά μπορούν να μεταφερθούν με κομήτες και μετεωρίτες. Οπότε είναι πιθανό οργανικά υλικά να έφτασαν εδώ από κάπου αλλού. Αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με το να πούμε ότι ένας εξωγήινος πολιτισμός μας δημιούργησε. Είμαι πολύ σκεπτικιστής σχετικά με αυτό. Νομίζω ότι αναπτυχθήκαμε εδώ χωρίς να αναμειχθεί κανένας άλλος πολιτισμός. Ίσως μερικά ή όλα τα οργανικά υλικά να έφτασαν με μετεωρίτες ή κομήτες, αλλά δεν ξέρω, πρέπει να ρωτήσετε έναν επιστήμονα.

J.B. Μια ιδέα είναι ότι υπήρξε κάποια ανάμειξη σε μερικά στάδια κατά τη διάρκεια της εξέλιξης της ανθρώπινης φυλής που την ώθησε σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις.

Ν.P. Ξαναλέω ότι είμαι σκεπτικιστής με αυτούς τους ισχυρισμούς. Για εμένα είναι θεωρίες και φυσικά όπως κάθε θεωρία επειδή δεν μπορώ να αποδείξω το αντίθετό της δεν μπορώ και να την απορρίψω. Είμαι πραγματικά σκεπτικιστής. Δεν βλέπω τίποτε περισσότερο από θεωρίες και ιστορίες.

J.B. Ίσως η φύση της επίσκεψης των εξωγήινων να είναι επιστημονική, και ο σκοπός τους όχι μόνο να παρατηρήσουν αλλά και να «παίξουν» με το DNA και τα γονίδια για να φτιάξουν καλύτερα είδη.

Ν.P. Νομίζω ότι θα βλέπαμε κάτι. Δεν ξοδεύω τον χρόνο μου στις θεωρίες περί αρχαίων αστροναυτών. Πολλοί άνθρωποι λένε: «Πώς μπόρεσαν οι αρχαίοι άνθρωποι να χτίσουν τις πυραμίδες; Θα έπρεπε να έχουν βοήθεια». Για εμένα αυτό είναι πολύ συγκαταβατικό και νομίζω ότι πολλοί πολιτισμοί από το μακρινό παρελθόν είχαν εκπληκτικές ικανότητες στο χτίσιμο, στη μηχανική, στην αρχιτεκτονική. Λένε: «Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι δεν θα μπορούσαν να το κάνουν αυτό επειδή αγνοούσαν». Ένας τέτοιος ισχυρισμός είναι πολύ προσβλητικός, σχεδόν ρατσιστικός. Νομίζω ότι είχαν μεγάλες ικανότητες. Το να πει κάποιος ότι θα πρέπει να ήταν όντα από το διάστημα με συσκευές αντιβαρύτητας που έχτισαν τις πυραμίδες, όντα με τα οποία εμείς ήρθαμε σε επαφή, είναι ακραίες ιστορίες για εμένα. Η έρευνα της κυβέρνησης μου δεν βασιζόταν σε πράγματα σαν και αυτά, βασιζόταν σε μαρτυρίες πιλότων, σε ραντάρ, σε επιστημονικές έρευνες.

Ι.Σ. Είστε εξοικειωμένος με τις θεωρίες για την Κούφια Γη; Υπάρχει η άποψη που υποστηρίζει ότι τα UFO πιθανότατα έρχονται από το εσωτερικό της γης. Είναι μάλιστα μία από τις παλαιότερες θεωρίες προέλευσης των UFO. Σαν ερευνητής τι νομίζετε για αυτό;

Ν.P. Και πάλι είμαι σκεπτικιστής. Στις μέρες μας η τεχνολογία των ραντάρ διείσδυσης εδάφους που διαθέτουμε μας επιτρέπει να εξερευνούμε πολύ βαθιά για την ανεύρεση μεταλλευμάτων και φυσικών πόρων.

J.B. Πόσο βαθιά νομίζετε ότι μπορούν να φτάσουν οι μετρήσεις ενός ραντάρ εδάφους; ... (γέλια)

Ν.P. Θα πρέπει να ρωτήσετε έναν ειδικευμένο τεχνικό για αυτό. Παρόλα αυτά τέτοια μηχανήματα χρησιμοποιούνται για την έρευνα κοιτασμάτων πετρελαίου ή αερίου, κοιτάζοντας σε διαφορετικές πυκνότητες και τα σχετικά. Επίσης με τους δορυφόρους που διαθέτουμε μπορούμε να κάνουμε πια πολύ λεπτομερείς μελέτες στη γη και γι’ αυτό νομίζω ότι αν υπήρχαν υπόγειες βάσεις ή πόλεις ή αν η γη ήταν κούφια θα το είχαμε ανακαλύψει ως τώρα. Έτσι, λοιπόν, ξαναλέω ότι για εμένα όλα αυτά είναι ενδιαφέρουσες, ευφάνταστες ιστορίες. Μόνο επιστημονική φαντασία νομίζω. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν είμαι πολύ δημοφιλής σε αρκετούς οπαδούς των UFO γιατί αν και είμαι ευνοϊκά διακείμενος στο θέμα απορρίπτω πολλά. Μερικές φορές κατηγορούμαι ότι συγκαλύπτω. Αλλά, όπως ξαναείπα, δεν μπορώ να αποδείξω το αντίθετο.

Ι.Σ. Επομένως, πώς νομίζετε ότι επηρεάζουν την κοινή γνώμη Ufoλόγοι και συνωμοσιολόγοι όπως ο Bill Cooper, o Val Valerian, o John Lear?

N.P. Πιστεύω ότι υπάρχει μία πολύ στενή σχέση μεταξύ των θεωριών συνωμοσίας και της Ufoλογίας. Πολλοί UfoΛόγοι πιστεύουν ότι ο J.F. Kennedy δολοφονήθηκε από την κυβέρνηση, ότι ο κόσμος κυβερνάται από μία μικρή ομάδα ισχυρών, από πανύψηλα ερπετά, τους Illuminati και τη Νέα Τάξη Πραγμάτων. Έχει να κάνει και με την έλλειψη εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση. Πολλοί που ενδιαφέρονται για την Ufoλογία δυσπιστούν σε όσα λέει η Κυβέρνηση, και είναι εύκολο για αυτούς να πουν ότι η κυβέρνηση συγκαλύπτει την αλήθεια για τα UFO. Προσωπικά, θα ήθελα η Ufoλογία να ξεφύγει από αυτού του είδους τις θεωρίες. Θα ήθελα να δω την Ufoλογία να έρχεται πιο κοντά στην επιστήμη. Στην ουσία όμως, μου φαίνεται παράλογο που Ufoλόγοι και ραδιοαστρονόμοι φαίνεται να βρίσκονται σε τέτοια σύγκρουση. Για εμένα οι Ufoλόγοι και οι λάτρεις του διαστήματος ψάχνουν για το ίδιο ακριβώς πράγμα, αλλά αντιμάχονται μεταξύ τους. Αν μπορούσαν να συνεργαστούν θα ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα.

Ι.Σ. Πώς βλέπετε το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ufoλογίας σε σύγκριση με την αμερικάνικη? Υπάρχει αντιπαλότητα μεταξύ τους?

N.P. Στο μέλλον πρέπει να υπάρξει πιο στενή συνεργασία μεταξύ Ufoλογίας και Επιστήμης. Επίσης θα πρέπει να υπάρξει καλύτερη συνεργασία μεταξύ Ufoλόγων και ξένων κρατών. Στην Αγγλία δεν ξέρουμε τίποτα σχετικά με ενδιαφέρουσες περιπτώσεις στην Ελλάδα. Αντίστοιχα οι Έλληνες Ufoλόγοι μπορεί να ξέρουν πολύ λίγα πράγματα για κάτι που συνέβη στην Νότια Αφρική. Έχουμε κάποια κομμάτια του παζλ, αλλά αυτό που σίγουρα θα έπρεπε να κάνουμε είναι να ενώσουμε αυτά τα κομμάτια. Τώρα, σε αυτό μπορεί να βοηθήσει το Internet, και νομίζω ότι εκεί είναι το μέλλον.

Ι.Σ. Υπάρχουν βάσεις δεδομένων με στοιχεία για θεάσεις από όλο τον κόσμο που ανανεώνονται συνεχώς; Επιβεβαιωμένες θεάσεις τουλάχιστον.

N.P. Ναι, φυσικά η δυσκολία με αυτό είναι ότι σε κάθε κομμάτι γνήσιας πληροφορίας στο Internet, αντιστοιχούν εκατοντάδες «σκουπίδια». Πρέπει επομένως ακόμα κι έτσι να ξεχωρίσουμε ποιες βάσεις δεδομένων είναι αξιόπιστες. Νομίζω ότι είναι το Internet που θα ενώσει τα κομμάτια, ώστε οπουδήποτε στον κόσμο κι αν συμβεί ένα ενδιαφέρον περιστατικό με UFO, οι πολίτες όλου του κόσμου, σε κάθε χώρα, να το μάθουν σύντομα. Πριν 10 με 15 χρόνια έπρεπε να περιμένεις από τα περιοδικά ή κάποιο βιβλίο να γίνει γνωστό κάτι που συνέβη ένα χρόνο, ή κάποια χρόνια νωρίτερα.

J.B. Πιστεύετε ότι στο μέλλον υπάρχει πιθανότητα να επιστρέψουμε στην θεωρία συνωμοσίας που υποστηρίζει ότι περνούν όλο και περισσότερες πληροφορίες μέσω ταινιών?

N.P. Λοιπόν, ναι, οι ταινίες περνούν μηνύματα αλλά δεν υπάρχει οργανωμένη εκστρατεία. Ο κόσμος λέει ότι ίσως οι ταινίες προσπαθούν να τον επηρεάσουν, αλλά για εμένα δεν ισχύει κάτι τέτοιο, γιατί οι μισές ταινίες παρουσιάζουν τους εξωγήινους σαν κακούς και οι άλλες μισές σαν καλούς και είναι εύκολο να μπερδέψει κανείς την επιστημονική φαντασία με επιστημονικά δεδομένα.

J.B. Για παράδειγμα, η τηλεοπτική σειρά «TAKEN» φέρνει πολύ κοντά τις δυο πλευρές…

N.P. Ναι, πλησιάζουν, αλλά ο λόγος είναι ότι ο Steven Spielberg και ο Chris Carter των X-files κάνουν ενδελεχή έρευνα. Μιλούν σε Ufoλόγους και μάρτυρες, και εκ των πραγμάτων υπάρχει σχέση μεταξύ επιστημονικής φαντασίας και Ufoλογίας. Αλλά τα στοιχεία που δανείζεται η επιστημονική φαντασία από την Ufoλογία, όπως π.χ. το σχήμα των UFO, η μορφή των εξωγήινων και οι πράξεις τους, δεν αποδεικνύουν ότι πρόκειται για κυβερνητική παραπληροφόρηση και προπαγάνδά. Απλά νομίζω ότι ο Steven Spielberg και ο Chris Carter κάνουν μία πολύ έξυπνη και προσεχτική δουλειά.

J.B. Πόσο κοντά στην αλήθεια θεωρείτε ότι βρίσκεται η τηλεοπτική προσέγγιση του ρόλου της κυβέρνησης στο «TAKEN»;

N.P. Λοιπόν, όχι. Είμαι σκεπτικιστής. Όπως σας είπα μπορώ να μιλήσω μόνο για όσα γνωρίζω. Έτσι λοιπόν, δεν ξέρω τι έκαναν οι Αμερικάνοι με αυτό το θέμα, δηλαδή αν ήξεραν κάτι, αλλά το κράτησαν κρυφό ακόμα και από τους Βρετανούς.

J.B. Έχετε ερευνήσει τη θεωρία ότι τα UFO δεν είναι αεροσκάφη, αλλά ένα είδος ζωντανών οργανικών συσκευών;

N.P. Δεν έχω κάνει προσωπικές έρευνες αλλά γνωρίζω την εν λόγω θεωρία. Πηγαίνει πολύ πίσω στο χρόνο και στην ιστορία της Ufoλογίας. Αναφέρεται σε πλάσματα από τον ουρανό (sky creatures). Σας ξαναλέω ότι είναι πιθανό αλλά δεν έχω κάνει κάποια προσωπική έρευνα.

Ι.Σ. Ας πάμε πίσω στις ταινίες. Ποιες είναι οι δικές σας αγαπημένες ταινίες σχετικά με εξωγήινους?

N.P. To Contact, με την Jodie Foster, γιατί νομίζω ότι προσπαθεί να δείξει με επιστημονικό τρόπο πώς μέσω της ραδιοαστρονομίας μπορούμε να ανακαλύψουμε αποδείξεις για την ύπαρξη εξωγήινων. Επίσης, νομίζω ότι είναι μία πολύ δυνατή ταινία για τη σχέση της επιστήμης με τη θρησκεία και την έρευνα για εξωγήινες μορφές ζωής. Και νομίζω ότι είναι μία πολύ έξυπνα δομημένη ταινία.

Ι.Σ. Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια σαν συγγραφέας και ερευνητής; Τι θα θέλατε να κάνετε τα επόμενα χρόνια;

N.P. Θέλω να ταξιδέψω σε περισσότερες χώρες και να συζητήσω με περισσότερους ανθρώπους για το φαινόμενο των UFO, να συνεχίσω τις έρευνές μου και να γράψω περισσότερα βιβλία. Γενικότερα, να επιστήσω την προσοχή των ανθρώπων σε αυτό το ζήτημα και να σιγουρευτώ ότι γίνεται διάλογος σε σωστές βάσεις μεταξύ Ufoλόγων και επιστημόνων.

Ι.Σ. Ένα τελευταίο μήνυμα για τους αναγνώστες του περιοδικού;

N.P. Μελετήστε με προσοχή, να είστε πολύ προσεκτικοί και να μην πιστεύετε κάθε παράλογη ιστορία χωρίς αποδείξεις. Εξετάστε και ερευνείστε θέματα που φαίνονται ενδιαφέροντα, προσπαθήστε να φέρετε νέες πληροφορίες στην επιφάνεια, ώστε να μπορείτε να ανοίξετε ένα νέο δυναμικό κύκλο συζητήσεων. Τις καλύτερες ευχές μου σε όλους τους αναγνώστες του περιοδικού!